Spis treści

Artykuły

Krzysztof Koźbiał: Historia w oczach świadków – między prawdą a fikcją, s. 7-19.

Mirosław Natanek: Społeczności lokalne i regionalne w procesie integracji europejskiej. Kilka uwag metodologicznych, s. 20-26.

Paweł Kubicki: Negocjowanie tożsamości kobiecej w kontekście europeizacji i demokratyzacji społeczności lokalnych w Polsce, s. 27-38.

Agata Wojciechowska: Świadomość prawna a możliwość rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, s. 39-50.

Rafał Kniotek: Tożsamość narodowa Słowaków, s. 51-75.

Krzysztof Żarna: Polityka zagraniczna Republiki Słowackiej w latach 1998-2002, s. 76-92.

Magdalena Waligóra: Wokół Karty Polaka, s. 93-103.

Abstrakty anglojęzyczne artykułów, s. 104-107.

Autorzy, s. 108-109.

Wskazówki dla autorów, s. 110-111.

Contents, s. 112.

STRESZCZENIA

Krzysztof Koźbiał

Historia w oczach świadków – między prawdą a fikcją

Jedną z metod pracy historyka, szczególnie jeśli chodzi o dzieje najnowsze jest korzystanie z relacji naocznych świadków wydarzeń. W Polsce metodę tę nową metodę określa się jako historię mówioną (oral history). Polega ona na przeprowadzaniu rozmów z tzw. świadkami historii i ich archiwizowaniu. Jej nowatorskość dotyczy głównie faktu zetknięcia się historyka – zawodowca a „małą" historią pojedynczej osoby co może dać ciekawe wnioski wypływające ze zderzenia indywidualnych przeżyć z tzw. wielką historią. Istotne znaczenie ma także zachowanie świadka podczas udzielania czy nagrywania wywiadu – analizą tych zjawisk zajmuje się z kolei tzw. psychohistoria. Metoda ta stanowi uzupełnienie innych informacji posiadanych przez historyka, wypływających np. z dokumentów czy opracowań na dany temat. Uzyskane w ten sposób wyniki nie zawsze będą zgodne z prawdą bowiem pamięć ludzka jest zawodna a człowiek ma skłonność do przypominania sobie faktów wygodnych dla niego. Stąd największa wartość posiadają relacje świadków wydarzeń zebrane w krótkim czasie od zdarzenia. Nie zawsze postulat taki można spełnić. Teoretyczne rozważania autor artykułu ilustruje przykładami z Ziemi Kłodzkiej. Po zakończeniu II wojny światowej obszar ten podlegał bezprecedensowemu procesowi migracji ludności. Dochodziło do wyjazdu Niemców i Czechów, napływu Polaków. Świadkowie wspominają te czasy jako bardzo niespokojne, jednak często ich wspomnienia skonfrontowane z rzeczywistością pozostawiają wiele niedomówień.

Mirosław Natanek

Społeczności lokalne i regionalne w procesie integracji europejskiej. Kilka uwag metodologicznych

Działania Wspólnot Europejskich w stosunku do samorządów wszystkich szczebli mają od wielu lat charakter przede wszystkim czysto finansowy, sprowadzający się do realizacji założeń Wspólnej Polityki Regionalnej. Instytucją na poziomie europejskim, w której głos społeczności lokalnych i regionalnych jest wysłuchiwany i brany pod uwagę jest Rada Europy. To działalności tej organizacji samorządy lokalne i regionalne zawdzięczają zagwarantowanie przepisami prawa międzynarodowego swych praw i kompetencji i to ona również stoi na straży ich autonomii. Badacz zajmujący się tą problematyką, wszelkich informacji winien szukać w archiwach Rady Europy oraz międzynarodowych organizacji samorządów z nią współpracujących a także zasobach internetowych i wywiadach pogłębionych z aktorami społecznymi. Minima prerogatyw i gwarancje polityczne samorządy europejskie zagwarantowały sobie konwencjami europejskimi na forum Rady Europy, środki finansowe i kompetencje otrzymują zaś od swych rządów i Wspólnot Europejskich. W efekcie, proces ten doprowadził do wykształcenia się z czasem mocnych regionów, jako aktywnych aktorów sceny europejskiej.

Paweł Kubicki

Negocjowanie tożsamości kobiecej w kontekście europeizacji i demokratyzacji społeczności lokalnych w Polsce

Prezentowany artykuł poświęcony jest analizie wyników badań terenowych prowadzonych w 2007 w dwóch małopolskich gminach. Badania prowadzone były w ramach projektu badawczego RECON Reconstituting Democracy in Europe finansowanego przez Szósty Program Ramowy Komisji Europejskiej, priorytet 7: Citizens and Governance in a Knowledge-Based Society. W artykule autor stara się dać odpowiedź na pytanie: czy kobiety w Polsce lokalnej definiują się jako jak podmiot procesów społecznych, zwłaszcza w kontekście w walki o prawa polityczne i społeczne? Innymi słowy artykuł ma na celu przynieść odpowiedź na pytanie czy kobiety działające we wspólnotach lokalnych mogą być opisywane w kategoriach wspólnoty, której spoiwem jest wspólna tożsamość i uświadamiany interes grupowy.

Agata Wojciechowska

Świadomość prawna a możliwość rozwoju społeczeństwa obywatelskiego

Przewodnią myślą artykułu jest ukazanie wpływu świadomości prawnej oraz środków masowego przekazu na proces kształtowania i kreowania społeczeństwa obywatelskiego. Kwestia ta podejmowana była przez wielu wybitnych autorów na gruncie różnych nauk poświęconych człowiekowi. Zasadnicza część niniejszego opracowania dotyczy opisu społeczeństwa okresu przełomu oraz charakterystycznych zjawisk i ich skutków dla pokolenia transformacji. W kontekście prowadzonych analiz zwrócona została uwaga na świadomość prawną, kształtowanie społecznych postaw i przekonań normatywnych, jako tych, które wiodą do społeczeństwa obywatelskiego. W konkluzji podkreślano, że mass media - jako środek społecznego przekazu - weszły wyraźnie w przestrzeń społeczną stając się tym samym swoistymi narzędziami poznawania i rozumienia rzeczywistości a zarazem kształtowania jej w pożądanym kierunku.

Rafał Kniotek

Tożsamość narodowa Słowaków

Temat tożsamości narodowej ma istotne znaczenie w toczącej się debacie społeczno – politycznej w wielu współczesnych państwach europejskich. Zjawisko to dotyczy zarówno państw „unarodowiających się" jak i już „unarodowionych". W obrębie tych społecznych zachowań, dokonują się rekonstrukcje narodowych autowizerunków, mające na celu zwiększenie poziomu integracji wewnątrz wspólnot narodowych, a także zwiększenie atrakcyjności danej wspólnoty narodowej w stosunkach międzynarodowych. Przypadek tożsamości narodowej Słowaków jest dla mnie interesujący dlatego, że chodzi o państwo, które zaistniało na mapach politycznych Europy dopiero w 1993 roku. Proces tworzenia słowackiej państwowości przebiegał w tle dwóch ważnych dla powojennej Europy procesów cywilizacyjnych: konfliktów etnicznych na Bałkanach i byłym ZSRR oraz powstania Unii Europejskiej. W końcu XX wieku na Słowacji można zaobserwować zarówno powrót etnonacjonalizmu i separatyzmu, jak też konsekwentne dążenie do włączenia Słowacji w struktury Unii Europejskiej. Obecnie Słowacja jest areną interesującej konfrontacji z jednej strony – pokusy etnicznego zamknięcia, z kolei drugiej strony– prób definiowania tożsamości słowackiej w aspekcie uczestnictwa we wspólnotach ponadnarodowych. Słowacki proces kształtowania tożsamości narodowej, pozwala zrozumieć mechanizm tworzenia i utrwalania obrazu „znaczącego innego", „obcego" i „wroga" w Europie Środkowej.

Krzysztof Żarna

Polityka zagraniczna Republiki Słowackiej w latach 1998-2002

Lata 1998-2002 były przełomowe w polityce zagranicznej Republiki Słowackiej. Rządy Mečiara doprowadziły do izolacji politycznej tego kraju na arenie międzynarodowej. Nie do końca jasne zbliżenie z Rosją oraz brak respektowania reguł demokratycznych doprowadziły do sytuacji, w której droga do UE i NATO znacznie się wydłużyła. Dopiero po wyborach 1998 r. i dojściu do władzy szerokiej koalicji, doszło do reorientacji słowackiej polityki zagranicznej. Priorytetami stała się integracja europejska i euroatlantycka. Nadrobienie strat z poprzednich lat było niewątpliwym sukcesem gabinetu premiera Dzurindy. Plusem było również unormowanie stosunków bilateralnych z sąsiadami a także wzrost aktywności Słowacji w organizacjach o charakterze regionalnym a szczególnie w Grupie Wyszehradzkiej. Co prawda po osiągnięciu najważniejszego celu jakim było zakończenie negocjacji w sprawie wejścia do UE i NATO, należałoby na nowo zdefiniować cele Grupy Wyszehradzkiej. Wydaje się, że organizacja ta może spełnić rolę forum, w którym Polska, Czechy, Węgry i Słowacja mogłyby uzgadniać wspólne stanowisko w kluczowych dla swoich interesów sprawach. Sukcesy gabinetu Dzurindy w polityce zagranicznej przyćmiły porażki. Należy do nich niewątpliwie przede wszystkim zaliczyć nie unormowane do końca stosunki z Węgrami, których przyczyn można byłoby doszukiwać się po obu stronach.
Ze strony Budapesztu to żądanie anulowania dekretów Beneša oraz uchwalenie „Karty Węgra". Z kolei ze strony Bratysławy to wprowadzenie ustawy mniejszościowej oraz radykalne wystąpienia członków Słowackiego Stronnictwa Narodowego.

Magdalena Waligóra

Wokół Karty Polaka

Celem niniejszego artykułu jest analiza ustawy z dnia 7 września 2007 roku wprowadzająca do systemu prawa polskiego instytucję Karty Polaka - dokumentu potwierdzającego przynależność do Narodu Polskiego. Wydaje się, że pomimo dostosowania do prawa unijnego tekst przedmiotowej ustawy w dalszym ciągu narusza prawo wspólnotowe i łamie zakaz dyskryminacji ze względu na obywatelstwo. Ponadto, ustawa pozostaje w sprzeczności z podstawowymi zasadami polskiego porządku prawnego i narusza konstytucyjną zasadę równości wobec prawa. Artykuł przedstawia krytyczne stanowisko autora wobec niejasnej terminologii dotyczącej przynależności do Narodu Polskiego w aspekcie stwierdzania polskiego pochodzenia, jak również wyraża ocenę, że tak długo oczekiwana przez Polaków zamieszkałych za granicą Karta, ma znaczenie jedynie symboliczne.

CONTENTS

Articles

Krzysztof Koźbiał: History through the eyes of witnesses – between truth and fiction, p. 7-19.
Mirosław Natanek: Local and regional communities in the process of European Integration: A few methodological remarks, p. 20-26.

Paweł Kubicki: Negotiating Women's Identity in the Context of Europeanization and Democratization in Local Communities in Poland, p. 27-38.

Agata Wojciechowska: Legal awareness and the opportunity of developing civil society, p. 39-50.

Rafał Kniotek: Slovakian National Identity, p. 51-75.

Krzysztof Żarna: Foreign policy of the Slovak Republic between the years 1998-2002, p. 76-92.

Magdalena Waligóra: Card of the Pole Act – Considerations, p. 93-103.

Summaries, p. 104-107.

Contributors, p. 108-109.

For authors, 110-111.

SUMMARIES

Krzysztof Koźbiał

History through the eyes of witnesses – between truth and fiction

One of the methods adopted in historical research, and particularly when it comes to recent events, is the use of eye-witness accounts. This method is called oral history and is based on interviews with ‘witnesses of history' which are subsequently archived.
Oral history was first used in the USA and then spread to Europe in the 1960s and 70s. Its innovativeness lies mainly in the coming together of the professional historian and the "small" history of an individual, which may lead to interesting results that are the product of individual experiences juxtaposed with "grand" history. What is important in this process is the behaviour of the witness during the interview – the analysis of these results is the work of what is called psychohistory.
This method serves to fill in gaps in the information acquired by the historian, from the knowledge gained from documents or research on a given subject. The results acquired by this method of oral history do not always correlate with the facts, for human memory is fallible and people have a tendency to remind themselves of those facts which are convenient for them. This is why the most worthwhile oral histories are those which are collected shortly after the event. However, this is not always possible.
The author of this text illustrates his theoretical contemplations with an example from Kłodzko County. After the end of World War II this territory experienced an unprecedented degree of human migration. German and Czech inhabitants emigrated, while there was an inflow of Polish migrants. While the witnesses to this phenomenon remember these events as times of unrest, their memories, when confronted with reality, often leave much to be explained.

Mirosław Natanek

Local and regional communities in the process of European Integration: A few methodological remarks.

For many years the operations of the European Community in relation to local governments on all levels have had a purely financial character, boiling down to the realisation of the premises of the Common Regional Policy. A change in this character could have been observed in the Maastricht Treaty, which introduced the principle of subsidiarity. The Committee of the Regions and the Directorate General for Regional Policy were also formed; however, the ‘financial' character of the operations did not change.
On the European level, the institution which listens to and takes into consideration the voice of local and regional communities is the European Council. It is thanks to the workings of this institution that the autonomy of the local and regional governments is upheld and their rights and competencies are safeguarded by international law.
Researchers studying this problematic should thus search for certain sources in the European Council archives along with sources from those international organisations for local governments in cooperation with the Council. While research based on the mid 20th Century can rely only on archives, the situation changes diametrically the closer we get to contemporary times, when the most common research tools aside from archival queries are the Internet and in-depth interviews with participants of the events.
Local European governments have ensured themselves the minimal prerogatives and political guarantees by the way of European conventions in the forum of the European Council, while they receive their financial support and competences from their respective governments and from the European Community. As a result, this process has led to the development of strong regions which now play an active role on the European scene.

Paweł Kubicki

Negotiating Women's Identity in the Context of Europeanization and Democratization in Local Communities in Poland

The aim of this article is to present conclusions drawn from a research project conducted on women's groups in 2007 in the Małopolska region. This research project was part of the RECON Reconstituting Democracy in Europe programme, supported by the European Commission's Sixth Framework Programme for Research, Priority 7: Citizens and Governance in a Knowledge-Based Society. The main question in this article is whether women in Polish localities define themselves as a subject of social processes, especially in the context of the struggle for political and social rights. In other words, the author tries to identify variables which would categorise women working in local cooperatives as a community linked by a common identity and conscious common good.

Agata Wojciechowska

Legal awareness and the opportunity of developing civil society

The main theme of the article is the analysis of the impact of legal awareness and mass media on the process of shaping and creating civil society. The issue has been discussed by many outstanding authors in the disciplines of the social sciences and the humanities.
The principal part of this study refers to the description of turn of the century society and their characteristic phenomena, as well as their effects on the generation of transformation. In the context of the analysis performed, attention has been drawn to legal awareness and the shaping of social approaches and normative views as the ones leading to civil society. In the conclusion the author stresses that mass media – as a medium of social communication – have clearly entered the social space, thus becoming a definite tool for learning and understanding reality, and at the same time shaping it in the desired way.

Rafał Kniotek

Slovakian National Identity

The subject of national identity is of great importance in the ongoing social and political debates in various European countries. This occurrence concerns those countries that are "in the process of nationalization" as well as those that are already "nationalized". In the framework of this social process, the national self-image is reconstructed with the goal of increasing integration between communities within the nation and to increase the popularity of the nation in international relations. The case of national identity in Slovakia is very interesting, because it is the case of a country that began to exist in Europe in 1993. The process of creating Slovakian nationality took place against the backdrop of post-war Europe alongside two important post-war processes: the ethnic conflicts in the Balkans and the former USSR, as well as the formation of the European Union. At the end of the 20th century in Slovakia one could see the return of ethno-nationalism and separatism juxtaposed with aspirations of Slovakia joining the European Union. Nowadays Slovakia is the arena for an interesting confrontation between ethnic nationalism and the attempt to define Slovakian identity in the framework of supranational institutions. The process of shaping national identity in Slovakia allows for the understanding of the mechanism in which the image of the "significant other", the "other" and the "enemy" are created and upheld in the context of Central Europe.

Krzysztof Żarna

Foreign policy of the Slovak Republic between the years 1998-2002

The years 1998-2002 were decisive for the Slovak Republic in terms of their foreign policy. Mečiar's terms in office prior to 1998 had caused political isolation on the international scene. The ambiguous rapprochement with Russia and lack of respect for democratic rules caused a situation in which the road to the European Union and NATO had been considerably prolonged. However, immediately after the elections of 1998, when a broad coalition came into power, Slovak foreign policy underwent a significant reorientation. After that time European and Euro-Atlantic integration become the priority and the progress made by Dzurinda's cabinet was certainly an attempt to make up for lost time. Normalizing bilateral relations with Slovakia's neighbours, which by 1998 were particularly strained, was a big advantage. Slovakia's participation in organisations at the regional level, particularly in the "Visegrád Group" is worth mentioning here. After the achievement of the most important aim, which was the conclusion of negotiations regarding the accession to the European Union and NATO, the aims of the Visegrád Group needed to be redefined. It seems that this organization can assume the role of a forum where Poland, the Czech Republic, Hungary and Slovakia can come to a common agreement on key issues that concern them. The success of Dzurinda's cabinet in the realm of foreign policy has overshadowed the failures. To the latter we can without a doubt attach the failure of normalization of relations with Hungary, a situation in which the blame can be found on both sides. From the side of Budapest it was the demand to annul Beneša's decrees and pass the "Hungarian card" act whereas, from the side of Bratislava, it was the enforcement of the minority act as well as radical speeches made by Slovak National Party members.

Magdalena Waligóra

Card of the Pole Act - Considerations

The article presents an in-depth analysis of the Polish regulation entitled "Card of the Pole Act" (Ustawa o Karcie Polaka) issued on 7th September 2007. This regulation was established in order to introduce a special document into the Polish legal system, namely the Card of the Pole (Karta Polaka), which certifies the card-holder's affiliation with the Polish nation. Even though the regulation has been adjusted to European Union law, it is still not in accordance with the provisions of European law, breaching the fundamental non-discrimination principle based on the grounds of nationality. What is more, in the author's view the regulation is against the constitutional rule of equality before the law. Additionally, the article deals with terminological ambiguity in light of the affirmation of Polish origin. The author concludes the article with the opinion that the regulation has only a symbolic value.

Forum Europejskie, nr 16, wiosna 2009

Spis treści

Artykuły:

Katarzyna Jagodzińska: Idea Europy Środkowej, s. 7-23.

Aneta Pazik: Między historią i ideologią. Polscy komuniści wobec integracji europejskiej, s. 24-45.

Marek Świstak: Polityka spójności w działaniu. Pomiędzy koncepcją a praktyką wdrażania funduszy Unii Europejskiej w Polsce, s. 46-66.

Mateusz Tobiczyk: Koncepcje Juliusza Mieroszewskiego i Jerzego Giedroycia jako podwaliny współczesnej polityki wschodniej Polski, s. 67-76.

Natasza Styczyńska: Między Wschodem a Zachodem – tożsamość Bułgarów na tle kontekstu historyczno-społecznego, s. 77-88.

Berenika Koźbiał: Mniejszość romska w Europie- krótka charakterystyka, s. 89-100.

Dobrosława Wiktor- Mach: O Europie i Islamie z perspektywy koncepcji tradycji dyskursywnych, s. 101-116.

Agnieszka Sadecka: Europejska krytyka kolonializmu, s. 117-126.

Konferencje i komunikaty

Krzysztof Koźbiał: Projekt badawczy: Lichtenstein w XX wieku. Państwo – polityka – społeczeństwo, s. 127-128

Paweł Kubicki: Ogólnopolska konferencja naukowa Pokolenie – kategoria historyczna czy współczesna? Obraz przemian pokoleniowych w sztuce i społeczeństwie XX i XXI wieku, s. 129-130.

Marcin Galent: Ogólnopolska konferencja naukowa "Pytania wielokulturowości", s. 131-132.

Krzysztof Koźbiał: Ogólnopolska konferencja „Polityczne i prawne aspekty integracji europejskiej – stan obecny i perspektywy", s. 133-134

Abstrakty anglojęzyczne artykułów, s. 135-138

Autorzy, s. 139-140.

Wskazówki dla autorów, s. 141-142

Contents, s. 143

STRESZCZENIA

Katarzyna Jagodzińska

Idea Europy Środkowej

Europa Środkowa to enigmatyczny twór. Zdecydowanie łatwiej opisywać ją w odniesieniu do duchowości tego regionu, niż granic politycznych i geografii. Jednym z jej niestrudzonych piewców jest Milan Kundera, który w 1984 r. opublikował swojego rodzaju manifest Europy Środkowej Zachód porwany albo tragedia Europy Środkowej. Nie definiuje Europy Środkowej wprost, ale pisząc o niej, odnosi się do Węgier, Czech i Polkski. Również intelektualiści i pisarze z innych krajów, jak György Konrad czy Czesław Miłosz odnoszą się do Europy Środkowej w podobny, kulturowy sposób. najlepiej znaną polityczną koncepcją Europy Środkowej jest dwudziestowieczna Mitteleuropa. Według różnych autorów zalicza się do niej Niemcy, Szwajcarię i Austrię, a w dalszej kolejności: Polskę, Czechy, Słowację, Węgry i Rumunię. Najczęściej przywoływaną koncepcją Mitteleuropy jest koncepcja Friedricha Naumanna, która mówi, że zjednoczenie Niemiec i Austrii miałoby doprowadzić do stworzenia federacyjnych supermocarstw, całkowicie zintegrowanych i chronionych barierami celnymi. Aktualnie Europa Środkowa identyfikowana jest z międzynarodową współpracą na polu polityki i ekonomii, a jej najistotniejszą formą jest Grupa Wyszegradzka. W artykule staram się uporządkować dotychczasowe wypowiedzi na temat istnienia i zasięgu Europy Środkowej, a także opowiadam się za wciąż aktualnym podziałem Europy na Zachodnią, Wschodnią i Środkową.

Aneta Pazik

Między historią i ideologią. Polscy komuniści wobec integracji europejskiej

W niniejszym artykule przeprowadzono analizę stanowiska polskich komunistów wobec integracji europejskiej. Jako przedmiot badań posłużył organ prasowy Komunistycznej Partii Polski – „Brzask". Analiza wykazała, że polscy komuniści byli i są jednymi z najbardziej zagorzałych przeciwników procesów integracyjnych. Stosunek komunistów wobec integracji europejskiej jest determinowany głównie dwoma czynnikami: ideologią, oraz historycznymi resentymentami. Przy czym w procesie konstruowania obrazu Wspólnot Europejskich i procesów integracyjnych zachodzących w ramach Unii Europejskiej, to drugie kryterium odgrywa zdecydowanie większą rolę niż to pierwsze. Ideologia służy przede wszystkim wykazaniu powiązań UE ze światowym kapitalizmem, czego konsekwencjami mają być: nierówności panujące w samej organizacji, a także zwiększające się dysproporcje pomiędzy Unią postrzeganą całościowo, a państwami spoza Wspólnot. Należy podkreślić, że przedstawiając współczesnych kapitalistów, komuniści zwracają zwłaszcza uwagę na Stany Zjednoczone, Unię Europejską traktując nierzadko z pewną dozą nonszalancji. Historia ma z kolei swoje odzwierciedlenie w konstrukcji bipolarnego ładu międzynarodowego, jaki wyłania się z „Brzasku". Jednocześnie wpływa ona na postrzeganie kolejnych polskich rządów po 1989 roku jako „popleczników" światowego kapitalizmu – stawiając ich tym samym na drugim biegunie dychotomicznego podziału, gdzie socjalizmowi zostaje przypisany pozytywny zbiór wartości, a kapitalizmowi – negatywny.

Marek Świstak

Polityka spójności w działaniu. Pomiędzy koncepcją a praktyką wdrażania funduszy Unii Europejskiej w Polsce

Celem niniejszego artykułu jest identyfikacja kluczowych elementów systemu implementacji funduszy UE w Polsce, które stanowią o dynamice wydatkowania środków funduszowych w ramach polityki spójności. Nowy okres programowania w założeniu miał być bardziej efektywny i mniej skomplikowany. W tym kontekście nadal pozostają aktualne pytania o stan wdrażania, przeznaczenie oraz sposób wydatkowania środków wspólnotowych. Celem szczegółowym artykułu jest podsumowanie dotychczasowych doświadczeń w ramach wdrażania perspektywy finansowej 2004-2006 oraz nowej perspektywy 2007-2013. Konfrontacja założeń kluczowych elementów systemu wdrażania funduszy unijnych w latach 2007-2013 w kontekście praktyki funduszowej z doświadczeniami poprzedniej perspektywy dają możliwość sformułowania rekomendacji o charakterze strategicznym.

Mateusz Tobiczyk

Koncepcje Juliusza Mieroszewskiego i Jerzego Giedroycia jako podwaliny współczesnej polityki wschodniej Polski

Artykuł stanowi próbę ukazania wpływu jaki idee stworzone przez J. Mieroszewski i J. Giedroycia wywarły na kształtowanie się obecnej polityki wschodniej Polski. Przedstawiono nim najważniejsze etapy ewolucji polskiej polityki wschodniej, począwszy od lat 70., w których powstał słynny koncept ULB (Ukraina, Litwa, Białoruś) i rozwijały się koncepcje redaktorów paryskiej Kultury, poprzez politykę dwutorowości premiera Mazowieckiego, aż do momentu zgłoszenia przez Polskę chęci stworzenia Wymiaru Wschodniego UE. Analizie poddany zostaje również sam proces formowania się polityki wschodniej UE, z jej najnowszą odsłoną, w postaci przyjętego entuzjastycznie, przez państwa członkowskie UE, projektu Partnerstwa Wschodniego. Zmiany jakie dokonały się w polskiej polityce zagranicznej oraz w jej kierunku wschodnim nie byłyby możliwe bez fundamentu jaki stanowią założenia sformułowane przez dwóch wybitnych myślicieli polskiej emigracji. Ich wpływ na polską politykę zagraniczną jest sprawą niepodważalną i nie tylko nie uległ dezaktualizacji na przestrzeni lat, ale nadal stanowi inspirację dla polskich działań skierowanych w stronę Europy Wschodniej.

Natasza Styczyńska

Między Wschodem a Zachodem – tożsamość Bułgarów na tle kontekstu historyczno-społecznego

Artykuł ten jest próbą odpowiedzi na pytanie o europejską tożsamość Bułgarów, a właściwie o źródła i ewolucje zarówno poglądów, jak i postaw w ciągu ostatnich 150 lat. Z nowoczesnym państwem bułgarskim mamy do czynienia dopiero od lat 80. XIX wieku, niemniej jednak nie wolno zapominać o szeregu wcześniejszych elementów, które w zasadniczym stopniu wpłynęły na kształtowanie się tej tożsamości. Tożsamość bułgarską wykształconą na styku kultur, między Wschodem a Zachodem tworzy szereg składowych, zarówno pochodzenia greckiego (elementy antyczne), słowiańskiego, jak również spuścizna dominacji osmańskiej. Jest to zbiór elementów, których nie sposób analizować bez odpowiedniego kontekstu historyczno-społecznego. Kontekst ten postaram się zaprezentować w niniejszym tekście. Artykuł porusza kwestie nie tylko historycznego uwarunkowania tożsamości, ale jest również próbą odpowiedzi na pytanie o współczesną bułgarską politykę, kwestię tym bardziej interesującą, iż od 2007 roku Bułgaria jest członkiem Unii Europejskiej.

Berenika Koźbiał

Mniejszość romska w Europie- krótka charakterystyka

W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, na ile wartości kultywowane przez mniejszość romską w Europie wpisują się w idee stojące u podstaw integrującej się Europy. Autorka poprzez analizę romskiej kultury, religii i prawa wskazuje na te jej elementy, które korelują z system wartości propagowanym w Unii Europejskiej, takich jak mobilność, poszanowanie innych kultur, umiejętność asymilacji w nowym środowisku. Pokazuje także, iż model społeczności Romskiej opartej na silnych związkach rodzinnych może być wykorzystany w procesach adaptacji w szybko zmieniającej się rzeczywistości. W tekście zasygnalizowane zostały także poważne problemy społeczności romskiej dotyczące przede wszystkim braku odpowiedniej edukacji i umiejętności zawodowych jej członków, które często uniemożliwiają im pełną adaptacje i sprawiają, iż przez wiele nacji postrzegani są bardziej jako problem, niż wartościowi obywatele.

Dobrosława Wiktor-Mach

O Europie i Islamie z perspektywy koncepcji tradycji dyskursywnych

Na problematykę islamu można patrzeć zasadniczo z dwóch przeciwstawnych punktów widzenia. Z jednej strony wielu badaczy podkreśla istnienie pewnych stałych zasad, które mają charakteryzować cywilizację islamu. Implikacją takiej interpretacji jest w większości przypadków podkreślanie różnic między kulturą europejską i muzułmańską. W tym artykule przedstawię alternatywną perspektywę, której inspirującym przykładem jest koncepcja „tradycji dyskursywnych" propagowana m.in. przez T. Asada. Zaprezentuję trzy przykłady z różnych momentów naszej historii pozwalające spojrzeć na islam jako na wielość tradycji dyskursywnych rozwijanych w konkretnych kontekstach historycznych. Skoncentruję się na tradycjach mających za punkt odniesienia cywilizację europejską: cywilizacji arabskiej w Hiszpanii, ruchach reformatorskich w islamie oraz na zeuropeizowanej tradycji Tatarów Polskich.

Agnieszka Sadecka

Europejska krytyka kolonializmu

Artykuł przedstawia sprzeciw wobec kolonializmu w perspektywie historycznej oraz współczesne teorie orientalistyczne i postkolonialne. Krytyka podbojów imperiów kolonialnych oparta była z jednej strony na argumentach natury moralnej, a z drugiej na argumentach dotyczących aspektu ekonomicznego. Bezpośrednim działaniom kolonizatorów, ich władzy i dominacji w wielu dziedzinach życia, towarzyszyła ideologia uzasadniająca ich poczynania. Ideologię tę wspierała nauka i kultura, co sprawia, że negatywny obraz kolonii bardzo głęboko utwierdził się w wyobrażeniach Europejczyków. Orientalizm, opisany przez Edwarda Saida, jest najlepszym przykładem takiego stereotypowego widzenia ludzi nienależących do kultury Zachodu. Według teoretyków postkolonialnych, przedstawicielom terytoriów dawniej zależnych od Europy trudno jest zabrać głos i są oni często marginalizowani w globalnym dyskursie, zdominowanym przez Zachód. Pozostałości kolonializmu są więc nadal widoczne i rzutują na wyobrażenia Europejczyków o świecie.

Katarzyna Jagodzińska: Idea Europy Środkowej, s. 7-23.

Aneta Pazik: Między historią i ideologią. Polscy komuniści wobec integracji europejskiej, s. 24-45.

Marek Świstak: Polityka spójności w działaniu. Pomiędzy koncepcją a praktyką wdrażania funduszy Unii Europejskiej w Polsce, s. 46-66.

Mateusz Tobiczyk: Koncepcje Juliusza Mieroszewskiego i Jerzego Giedroycia jako podwaliny współczesnej polityki wschodniej Polski, s. 67-76.

Natasza Styczyńska: Między Wschodem a Zachodem – tożsamość Bułgarów na tle kontekstu historyczno-społecznego, s. 77-88.

Berenika Koźbiał: Mniejszość romska w Europie- krótka charakterystyka, s. 89-100.

Dobrosława Wiktor- Mach: O Europie i Islamie z perspektywy koncepcji tradycji dyskursywnych, s. 101-116.

Agnieszka Sadecka: Europejska krytyka kolonializmu, s. 117-126.

Konferencje i komunikaty

Krzysztof Koźbiał: Projekt badawczy: Lichtenstein w XX wieku. Państwo – polityka – społeczeństwo, s. 127-128

Paweł Kubicki: Ogólnopolska konferencja naukowa Pokolenie – kategoria historyczna czy współczesna? Obraz przemian pokoleniowych w sztuce i społeczeństwie XX i XXI wieku, s. 129-130.

Marcin Galent: Ogólnopolska konferencja naukowa "Pytania wielokulturowości", s. 131-132.

Krzysztof Koźbiał: Ogólnopolska konferencja „Polityczne i prawne aspekty integracji europejskiej – stan obecny i perspektywy", s. 133-134

Abstrakty anglojęzyczne artykułów, s. 135-138

Autorzy, s. 139-140.

Wskazówki dla autorów, s. 141-142

CONTENTS

Articles

Katarzyna Jagodzińska: The Idea of Central Europe, p. 7-23.

Aneta Pazik: Between History and Ideology. The Attitude of Polish Communists towards European Integration, p. 24-45.

Marek Świstak: Cohesion Policy in Action. Theory and Practice of Implementation of European Union Funds in Poland, p. 46-66.

Mateusz Tobiczyk: The Concepts of Mieroszewski and Giedroyc as the Foundation of Contemporary Polish Eastern Policy, p. 67-76.

Natasza Styczyńska: Between East and West – Bulgarian European identity in a Socio-Historical Context, p. 77-88.

Berenika Koźbiał: The Roma minority in Europe – a short presentation, p. 89-100.

Dobrosława Wiktor- Mach: On Europe and Islam – a Discursive Traditions Approach, p. 101-116

Agnieszka Sadecka: European Criticism on Colonialism, p. 117-126.

Conferences and Notices

Krzysztof Koźbiał. Research Project: "Liechtenstein in XX Century. State – Politics – Society", p. 127-128.

Paweł Kubicki. Conference: "Generation – Historical or Modern Category?, p. 129-130.

Marcin Galent. Conference: "Questions on Multiculturalism", p. 131-132.

Krzysztof Koźbiał. Conference: "Political and Legal Aspects of European Integration – the Present and the Prospects for the future", p. 133-134.

Summaries, p. 135-138.

Contributors, p. 139-140.

For authors, p. 141-142.

SUMMARIES

Katarzyna Jagodzińska

The Idea of Central Europe

Central Europe has an enigmatic existence; it is certainly easier to describe it by referring to the spirituality of the region rather than to its political borders and geography. One of its indefatigable eulogists is Milan Kundera, the Czech writer who published the so-called manifesto of Central Europe in 1984: A Kidnapped Occident or the Tragedy of Central Europe. He does not define Central Europe straightforwardly, yet whilst writing about it he refers to Hungary, the Czech Republic and Poland. Intellectuals and writers in other countries, such as György Konrad in Hungary and Czesław Miłosz in Poland, approach Central Europe in a similar, culture-oriented manner. On the other hand, the best known political concept of Central Europe is the twentieth-century Mitteleuropa. According to various authors, this encompasses Germany, Switzerland and Austria, and subsequently Poland, the Czech Republic, Slovakia, Hungary and Romania. The most frequently quoted concept of Mitteleuropa is that of Friedrich Naumann, who stated that the unification of Germany and Austria would lead to the creation of federative superpowers, completely integrated and protected by customs barriers. Currently, Central Europe is identified with inter-state cooperation in the political and economic domain. Its most important form is the Visegrad Group. In this article I try to organise the publications and statements to date on the existence and range of Central Europe. I also support the conviction that the division of Europe into Western, Eastern and Central is still relevant today.

Aneta Pazik

Between History and Ideology. The Attitude of Polish Communists towards European Integration

This article is based on analysis of the attitude of Polish communists towards European integration. The subject of the research was Brzask, the magazine of the contemporary Polish Communist Party. The analysis showed that Polish communists are, alongside right-oriented Polish parties, ardent opponents of the integration processes. The article is divided into two parts. The first one contains information about Brzask and the programme of the party included. The second part raises the issue of the communists' approach towards European integration in the framework of the European Union.
The research revealed that the attitude of the communists towards European integration is determined mainly by two factors: ideology and history. Nevertheless, it should be emphasised that in the process of the construction of the image of the European Communities, the second of the criteria mentioned plays a much more important role than the first. Ideology serves principally to indicate the connections between the European Union and worldwide capitalism. The presumed consequences of this are to be: the inequalities throughout the organisation (at the institutional level), and the growing disproportions between the European Union (perceived globally as a whole) and the states which are beyond the structure of the European Communities. It should be underlined that, when discussing contemporary capitalism, the communists put emphasis on the United States, as the European Union is treated by them with nonchalance. History is reflected in the construction of the bipolar international system that emerges from Brzask. On the other hand, history also influences the manner of perception of the Polish governments as the adherents of worldwide capitalism.

Marek Świstak

Cohesion Policy in Action. Theory and Practice of Implementation of European Union Funds in Poland

The aim of this article is to identify the key elements of the system of implementation of European Union funds in Poland, which decide on the dynamics of spending European funds within the framework of cohesion policy. The European financial perspective in the years 2007-2013 was intended to be more effective and less complicated. In this context the questions of the state of initiation, destination and way of spending European funds continue to be relevant. A more specific aim of the article is to recall the previous experiences of implementation of the financial perspective in the years 2004-2006 and the new perspective 2007-2013. Confrontation of the key elements of the implementation system in 2007-2013 in the context of funds practices with experiences of the previous perspective make it possible to formulate recommendations of a strategic character.

Mateusz Tobiczyk

The Concepts of Mieroszewski and Giedroyc as the Foundation of Contemporary Polish Eastern Policy

This text is an attempt to show the impact of Mieroszewski's and Giedroyc's ideas on the process of formation of the present Polish Eastern Policy. The article presents the most important stages of this process, beginning with the 1970s ULB (Ukraine, Lithuania, Belarus) concept, passing through Polish double-track policy promoted by Prime Minister Tadeusz Mazowiecki, and ending with the Polish government formulating the desire to create the Eastern Dimension of European Union. The analysis also covers the final stage of the creation of the EU Eastern Dimension, which was enthusiastically accepted by the EU member states and was entitled Eastern Partnership. The changes seen in Polish Eastern Policy would not in any case be possible without the foundation lain by these two outstanding Polish political thinkers. The influence of their concepts on Polish foreign policy is unquestionable, and still inspires Polish action directed towards Eastern Europe.

Natasza Styczyńska

Between East and West – Bulgarian European identity in a Socio-Historical Context

This article is a study of the Bulgarian European identity, mainly focused on the origins and evolution of attitudes towards Europe within the last 150 years. Since the rise of the modern Bulgarian state in the late 19th century, several major elements have influenced its current shape. The Bulgarian identity was formed at the junction of cultures – between East and West – which is why one can find different components of an Ancient Greek, Slavic and Ottoman legacy. The article discusses the issue of modern Bulgarian identity in its historical context, as well as the contemporary politics which is all the more interesting following Bulgarian accession to the structures of the European Union in 2007.

Berenika Koźbiał

The Roma minority in Europe – a short presentation

This article attempts to answer the question whether and how the values and traditions which characterize the Roma group are similar to the ideas of integrated Europe. The author analyzes Europe's biggest minority, its character, culture, religion and social laws in the context of European integrations. The article indicates the elements of Roma social organizations which are similar in some aspects to the European values like mobility, tolerance, respect for different cultures or capacity for assimilation and embracing new challenges. It also shows that a model of community based on strong family relationships is an advantage in the processes of adaptation to a changing reality. Unfortunately of traditional European nations perceive the Roma as worse citizens, or non-citizens. The main reasons for this, such as problems with education and professional skills and social marginalization, are also indicated in the text.

Dobrosława Wiktor- Mach

On Europe and Islam – a Discursive Traditions Approach

There are basically two contradictory frames of reference of analysis of Islamic issues. On the one hand, many researchers stress the existence of allegedly fixed rules characterising Islamic civilisation. This kind of interpretation in most cases implies laying emphasis on the differences between European and Muslim cultures. In this article, I will present an alternative perspective, for which an example providing the inspiration was developed, among others, by T. Asad – the concept of a discursive tradition. The article is structured around three examples from history that enable us to conceptualise Islam as a set of discursive traditions shaped in particular historical realities. The focus will be on Islamic traditions related to European civilisation: Arab-Islamic Spain, reformist movements in Islam and the Europeanised tradition of the Polish Tatars.

Agnieszka Sadecka

European Criticism on Colonialism

This article presents objections against colonialism from a historical perspective, as well as some contemporary orientalist and postcolonial theories. The critique of imperial conquests was based on the one hand on arguments of a moral nature, and on the other hand on arguments concerning economic aspects. The direct actions of the colonisers, their power and domination in many domains, were accompanied by an ideology invented to justify their proceedings. This ideology was supported by science and culture, which ensured that the negative image of the colonies was deeply ingrained in the imagination of Europeans. Orientalism, as described by Edward Said, is the best example of such a stereotypical view of people that do not belong to the Western culture. According to postcolonial theorists, it is much more difficult for the voice of individuals from the territories once depending on Europe to be recognised, and they are often marginalised in the global discourse, dominated by the West. Thus, the remnants of colonialism are still visible, and they overshadow Europeans' image of the world.

Spis treści

Artykuły:

Witold Stankowski: Szymona Wiesenthala rozważania o powojennej Europie, s. 7-20.

Aleksandra Kmak-Pamirska: Europa w okowach nazizmu. Postawa związków religijnych w Niemczech pod rządami narodowych socjalistów, s. 21-36.

Markus Lipowicz: Leitkultur w Niemczech: debata nad niemiecką tożsamością narodową i próba orientacji w ponowoczesnym społeczeństwie obywatelskim, s. 37-53.

Agnieszka Polończyk: Niemiecki model rozliczania z komunistyczną przeszłością – zarys aspektów historycznych oraz instytucjonalnych (cz. 1), s. 54-73.

Kaja Galińska: Lobbing w Unii Europejskiej, s. 74-92.

Dariusz Niedźwiedzki: Migracja wahadłowa a procesy europeizacji i konstruowania tożsamości europejskiej. Raport z badań, s. 93-107.

Recenzje, konferencje i komunikaty:

Krzysztof Koźbiał: Recenzja książki: Witold Stankowski, Szymon Wiesenthal. Biografia. Wydawnictwo Książka i Wiedza, Warszawa 2009, s. 108-111.

Witold Stankowski: Recenzja książki: Marian Mroczko, Eugeniusz Romer (1871-1954). Biografia polityczna. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej, Słupsk 2008, 112-113.

Krzysztof Koźbiał: Konferencja „Europäischer Föderalismus im Licht der Verfassungsgeschichte" (Federalizm europejski w świetle historii konstytucyjnej), s. 114-115.

Ewa Kamarad: Sprawozdanie z wykładu doktora Zbigniewa Włosowicza w Instytucie Europeistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego poświęconego roli jednostki w stosunkach międzynarodowych, s. 116-117.

Abstrakty anglojęzyczne artykułów, s. 118-121.

Autorzy, s. 122-123.

Wskazówki dla autorów, s. 124-125.

Contents, s. 126.

Recenzenci:
Prof. dr hab. Zdzisław Mach
Dr hab. Witold Stankowski
Dr Magdalena Góra
Dr Jacek Kołodziej
Dr Paweł Kubicki
Dr Dariusz Niedźwiedzki 

STRESZCZENIA

Witold Stankowski

Szymona Wiesenthala rozważania o powojennej Europie

Szymon Wiesenthal żył w latach 1908-2005. Był świadkiem historii. Przeżył największy kataklizm XX wieku-drugą wojnę światową. Był w więzieniu gestapo i obozie Janowska we Lwowie. Przeżył gehennę obozów koncentracyjnych w Płaszowie, Gross-Rosen, Mauthausen. Widząc własnymi oczyma dokonywane zło, zbrodnię miał prawo domagać się po wojnie trwałego pokoju, opartego na poszanowaniu człowieka. Reagował na wszelkie objawy godzące w godność i prawa człowieka. Powtarzał, że wartością ludzką jest sprawiedliwość, wolność, pamięć o minionych wydarzeniach, ofiarach. Wykluczał winę zbiorową za popełnione czyny. Odrzucał zemstę i nienawiść. Zabiegał o tolerancję. Występował przeciwko wszelkim przejawom antysemityzmu. Uważał, że brak reakcji na zachowania dyskryminujące człowieka, prowadzi do odrodzenia się zbrodniczych ideologii. Dzięki jego działalności i utworzonego przez niego Centrum Dokumentacji, udało się postawić przed sądami na całym świecie 1 100 najbardziej znanych z okrucieństw nazistów. Z racji zamieszkania w Europie, która była miejscem tragedii tak wielu milionów ludzi, działał na rzecz bezpieczeństwa cywilizacji europejskiej. Spotykał się z politykami, dysydentami politycznymi, duchowymi przywódcami. Przyznano mu wiele odznaczeń, dyplomów honorowych oraz nagród.

Aleksandra Kmak-Pamirska

Europa w okowach nazizmu. Postawa związków religijnych w Niemczech pod rządami narodowych socjalistów

Niniejszy artykuł dotyczy zagadnienia religii w Trzeciej Rzeszy. Jego celem jest ukazanie stosunku władz narodowo-socjalistycznych do religii oraz reakcji poszczególnych wspólnot wyznaniowych na narzucony z zewnątrz światopogląd hitlerowski, na nakazany przez władze totalitarne sposób myślenia. Jeżeli nauki wspólnot wyznaniowych były sprzeczne z ideologią narodowo-socjalistyczną, ich wyznawców prześladowano. Celem represji była transformacja sposobu myślenia. Ważną kwestią jest to, iż niejednokrotnie wierni poszczególnych tradycji religijnych ulegali naciskowi i uwzględniali idee nazistowskie w swym wyznaniu, tworząc kompilacje sprzecznych ze sobą wartości. Przykładem takiego podejścia jest postawa przedstawicieli Kościoła ewangelickiego, którzy stworzyli ruch Niemieckich Chrześcijan oraz członków ruchów neopogańskich, głoszących hasła narodowościowe, rasistowskie i pangermańskie. Podkreślić trzeba fakt, iż pomimo uległości Chrześcijan, wielu z nich walczyło ze światopoglądem narodowo-socjalistycznym i głosiło hasła powrotu do czystej wiary Chrystusowej.

Markus Lipowicz

Leitkultur w Niemczech: debata nad niemiecką tożsamością narodową i próba orientacji w ponowoczesnym społeczeństwie obywatelskim

Artykuł porusza zagadnienie niemieckiej Leitkultur, czyli kultury wiodącej w Niemczech. Autor rozpoczyna swoją analizę od wprowadzenia i próby wyjaśnienia samego terminu Leitkultur oraz zamieszania, jakie powstało na skutek rozpoczętej na jego temat szerokiej debaty publicznej. Debata została zainicjowana przez imigranta Bassama Tibiego. Przerodziła się ona po krótkim czasie w debatę o wewnętrznej konsolidacji Niemiec z akcentami nacjonalistycznymi. Artykuł w dalszej kolejności usiłuje wykazać przyczyny, dlaczego debata nad podstawowymi wartościami zbiorowymi przerodziła się w debatę nad niemiecką tożsamością narodową. Głównym powodem takiego przebiegu debaty jest samo rozumienie pojęcia Leitkultur, które będąc osadzone pod względem normatywnym w ideałach nowoczesnych, nie uwzględnia realiów ponowoczesności panujących w Niemczech. Ponadto organizacja społeczeństwa obywatelskiego powinna także zostać dopasowana pod względem normatywnym do realiów ponowoczesnych, zamiast wpadać w stan indyferentyzmu i zobojętnienia ze względów na niespełnione marzenia nowoczesności. Właśnie owe dwa czynniki – niedocenianie ponowoczesnych realiów społecznych i błędne koncepcje społeczeństwa obywatelskiego – spowodowały, że niemiecka debata nad Leitkultur, czyli konsensusem moralnym, nie przyniosła spodziewanych rezultatów.

Agnieszka Polończyk

Niemiecki model rozliczania z komunistyczną przeszłością – zarys aspektów historycznych oraz instytucjonalnych (cz. 1)

Artykuł stanowi pierwszą część studium nad procesem rozliczenia z komunistyczną przeszłością w Niemczech. Jego celem stało się zarysowanie zarówno aspektów historycznych, jak i instytucjonalnych tego rozliczenia. Stanowią one o specyfice i wyjątkowości modelu postępowania, będącego bez wątpienia precedensowym wśród tych zastosowanych w innych państwach postkomunistycznych. Publikację rozpoczyna krótka refleksja dotycząca problematyki lustracji i dekomunizacji sensu largo. Następnie przybliżono czytelnikowi nazewnictwo stosowane w piśmiennictwie oraz debatach w Niemczech. W dalszej części nakreślono uwarunkowania historyczne, które także nie pozostały bez wpływu na wybór przez elity oraz społeczeństwo niemieckie drogi rozliczeń wiodącej do Vergangenheitsbewältigung poprzez otwarcie akt. Kolejna część artykułu przedstawia funkcjonowanie Instytutu Gaucka, będącego symbolem „Geschichtsbewältigung" – jego misję oraz główne zadania a także analizę stanu archiwów placówki oraz rozważania dotyczące jej przyszłości. Artykuł wieńczy krótkie podsumowanie.

Kaja Galińska

Lobbing w Unii Europejskiej

Lobbing rozumiany jako próba wpłynięcia na decydenta istnieje w Europie od ponad tysiąca lat. Przez wielu traktowana jako proceder nielegalny i niemoralny, w istocie jest demokratycznym narzędziem kontaktu społeczeństwa z władzą. Faktem jednak jest, iż dotychczas w Europie nie udało się wypracować żadnych kompleksowych regulacji, które skutecznie regulowałyby ten proceder. Obecnie w Unii Europejskiej każda instytucja samodzielnie określa zasady kontaktowania się z grupami interesu, a historia tworzenia tych zasad jest najlepszym dowodem na to jak trudne do ujęcia w ramy prawne jest zjawisko lobbingu. Najwcześniej kwestię tę uregulował Parlament Europejski wprowadzając obowiązkowy rejestr lobbystów i kodeks ich postępowania. Komisja Europejska także stworzyła rejestr podmiotów lobbystycznych, jednak na zasadach nieobowiązkowości. Dodatkowo ustaliła ogólne zasady i minimalne standardy postępowania lobbystów. Rada nie zdecydowała się na przyjęcie żadnych regulacji. Szczątkowość tych istniejących przepisów powoduje ich nieskuteczność. W chwili obecnej dynamiczny rozwój lobbingu wymusza ostateczne wypracowanie skutecznych regulacji, zarówno na poziomach krajowych jak i Unijnym.

Dariusz Niedźwiedzki

Migracja wahadłowa a procesy europeizacji i konstruowania tożsamości europejskiej. Raport z badań

Artykuł prezentuje wyniki badań przeprowadzonych w Belgii, których podstawowym celem było zidentyfikowanie zmian tożsamościowych zachodzących w grupie polskich migrantów wahadłowych oraz utrzymujących z nimi kontakty, belgijskich członków społeczności przyjmującej. Z przeprowadzonych analiz wynika, że pod wpływem wzajemnego oddziaływania dochodzi do destereotypizacji Polski i Polaków w świadomości Belgów oraz zmiany sposobów ich samoidentyfikacji oraz identyfikowania innych, wynikającej z przyjmowania elementów kultury osób przybyłych. Tożsamość polskich migrantów charakteryzuje natomiast poszerzenie zasobów kulturowych na których bazuje ich samoidentyfikacja o elementy kultury belgijskiej, wartości charakterystyczne dla społeczeństwa obywatelskiego oraz swoiste dla transnacjonalnej kultury migracyjnej. W tym kontekście można przyjąć, że analizowane zmiany tożsamościowe w obu grupach maja charakter procesu europeizacji, rozumianego w kategoriach dążenie przez europejczyków do wspólnotowości w wymiarze wartości, norm i zasad.

CONTENTS

Articles

Witold Stankowski: Simon Wiesenthal's contemplations on post-war Europe, p. 7-20.

Aleksandra Kmak-Pamirska: Europe in the chains of Nazism. The role of religious symbols under National Socialist rule, p. 21-36.

Markus Lipowicz: Leitkultur in Germany: the debate on German national identity and the attempt to find direction in postmodern civil society, p. 37-53.

Agnieszka Polończyk: The German model of dealing with a communist past – an outline of historical and institutional aspects (part 1), p. 54-73.

Kaja Galińska: Lobbying in the European Union, p. 74-92.

Dariusz Niedźwiedzki: Pendulum migration in the Europeanisation process and the construction of European identity. A research report, p. 93-107.

Reviews, Conferences and Notices

Krzysztof Koźbiał: Book review: Witold Stankowski, Szymon Wiesenthal. Biografia. Wydawnictwo Książka i Wiedza, Warszawa 2009, p. 108-111.

Witold Stankowski: Book review: Marian Mroczko, Eugeniusz Romer (1871-1954). Biografia polityczna. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej, Słupsk 2008, p. 112-113.

Krzysztof Koźbiał: Conference "Europäischer Föderalismus im Licht der Verfassungsgeschichte" (European federalism in light of constitutional), p. 114-115.

Ewa Kamarad: Report on the lecture by Doctor Zbigniew Włosowicz at the Centre for European Studies at the Jagiellonian University, devoted to the role of individuals in International Relations, p. 116-117.

Summaries, p. 118-121.

Authors, p. 122-123.

Remarks for the authors, p. 124-125.

SUMMARIES

Witold Stankowski

Simon Wiesenthal's contemplations on post-war Europe

Szymon Wiesenthal lived between 1908-2005 and was a witness to history, living through the greatest catastrophe of the 20th century: WWII. A prisoner of the Gestapo, he was imprisoned in the Janowska concentration camp in Lviv before being transferred to Płaszow, Gross-Rosen and Mauthausen. Having seen with his own eyes the evil which was perpetrated there, after the war he realised that the law needed a lasting peace which would be based upon a respect for the rights of man. He responded to all kinds of violations of dignity and human rights, repeating that justice, freedom and the memory of past events and victims are human values. He rejected collective guilt along with revenge and hatred, choosing to advance and pursue tolerance. He also fought against all kinds of anti-Semitism, warning that a lack of a reaction to the discrimination of peoples can lead to a genocidal ideology. He also went down in history as a Nazi hunter. Thanks to his work and that of his Centre, founded in 1947, they were able to bring to justice 1,100 of the most notorious Nazis. Because he lived in a Europe which had been such a tragic place for millions of people, he worked tirelessly for the security of European civilization. He met politicians, dissidents and spiritual leaders. He attained many awards, honorary degrees and prizes including the Presidential Medal of Freedom, Knight Commander of the Order of the British Empire and the World Tolerance Prize. Wiesenthal was awarded 19 doctorates in the humanities, law and the social sciences. On the 24th of October he was made doctora honoris causa of the Jagiellonian University. He was also nominated for the Nobel Peace Prize.

Aleksandra Kmak-Pamirska

Europe in the chains of Nazism. The role of religious symbols under National Socialist rule

This article pertains to the issue of religion in the Third Reich. It aims to show the attitude of the Nazi authorities to religion, both towards traditional Christian denominations and to neo-pagan movements. It also presents the reactions of specific denominational communities to the Nazi world view imposed externally on them and on the way of thinking enforced by totalitarian authorities. In analyzing the approach of the Nazis to religion in the Third Reich one can notice that they did not fight with religion and they certainly did not repress it. They allowed it to exist but with one condition: It had to serve the party and Adolf Hitler's world view. If the teachings of denominational communities were contrary to Nazi ideology, their followers were persecuted. The repression aimed at a transformation of the way of thinking. It is an important issue that the representatives and followers of given religious traditions submitted to pressure numerous times and embraced Nazi ideology in their beliefs, creating compilations of contradictory values. An example of such an approach is the attitude of the Lutheran church representatives who created the movement of German Christians, or of members of neo-pagan movements who popularized nationalistic, racist and Pan-Germanic ideas. It is worth noting that despite the submissiveness of Christians, many of them fought with the Nazi world view and urged a return to the clarity of Christ's teachings and faith. Those people with their attitude testified to their faith and showed that they were not afraid to sacrifice their lives for the ideas they professed.

Markus Lipowicz

Leitkultur in Germany: the debate on German national identity and the attempt to find direction in postmodern civil society

The article concerns the issue of German Leitkultur, that is, the leading trend of German culture. The author begins his analysis with an introduction and attempt to clarify the term of Leitkultur, and the confusion which stemmed from it as a consequence of it becoming the topic of a wider public debate. The debate was initiated by Bassam Tibi in order to make the German majority sensitive to the urgent need to find a moral consensus and ensure the integration of cultural minorities. It soon turned into a debate on the inner consolidation of Germany with a nationalistic emphasis. Furthermore, the article attempts to highlight the reasons why the debate on the basic values of society was transformed into a dispute in which Germans discussed their own national identity. The author opposes the thesis that German inefficiency might be a consequence of their controversial past. Two other reasons should rather be named: first, the term Leitkultur was used by its creator Bassam Tibi both in the normative and content-related sense amongst modernity ideals, without taking into consideration the realities of postmodernity, and its influence on the conditions of the widely understood "West", and in particular Germany. Secondly, due to the conditions of postmodernity, the organization of civil society has also had to adapt to the postmodern realities in the normative sense, instead of falling into a state of indifference, because of the unfulfilled dreams of modernity. Just these two factors, i.e., an underestimating of the postmodern social realities and the false conception of civil society, were the crucial elements which caused the German debate on Leitkultur, that is the formation of a moral consensus, to fail.

Agnieszka Polończyk

The German model of dealing with a communist past – an outline of historical and institutional aspects (part 1)

The article is the first part of a discussion related to a study of the process of a critical review of the communist past in Germany. Its aim is to outline both the historical and institutional aspects that determine the specific and unique character of this model. It is worth mentioning that the model is definitely a precedential one among those which have been adopted in other post-communist countries. The publication begins with the presentation of an idea about the issue of lustration and decommunization sensu largo. The author then proceeds to present the terminology used in German literature and debates, further evidence of an exceptionally critical review of the communist past in Germany. In the next section, historical factors are considered which have influenced both the elite and society as a whole to open the acts and choose the model which lead to Vergangenheitsbewältigung. The next part of the article focuses on the functioning of the Gauck (Birthler) Institute, which became a symbol of "Geschichtsbewältigung". The interesting part of this article depicts the analysis of the Institute's archives as well as predictions of its future. Finally, the last part of the article focuses on a short conclusion of the aspects that have been previously presented.

Kaja Galińska

Lobbying in the European Union

Lobbying, understood as the attempt to influence decision-makers, has existed in Europe for over a thousand years. While for many, lobbying is an illegal and immoral activity, it is, in a sense, a democratic tool of communication between society and decision makers. However, the fact of the matter is that up until this point, Europe has not developed a sufficient set of regulations which would effectively control this procedure. Presently in the European Union, each institution regulates its contact with interest groups on its own, and the history of the development of these regulations shows how difficult a task it is to encompass lobbying in legal frames. The Parliament was the first who managed to regulate this area by introducing a mandatory register and code of conduct. The Commission has also created a register, although contrarily to the Parliament's, theirs is on a voluntary basis. Additionally, the Commission has developed basic regulations and minimal standards for the conduct of lobbyists. The European Council, on the other hand, has not introduced any laws in this area. These regulations are thus completely ineffective as a result of their fragmented character. At this moment, the dynamic development of lobbying requires us to create more efficient regulations in this area, both on the state level and that of the EU.

Dariusz Niedźwiedzki

Pendulum migration in the Europeanisation process and the construction of European identity. A research report

The article presents the result of research conducted in Belgium whose basic aim was to identify changes in identity taking place amongst groups of Polish pendulum migrants as well as the contacts they made with members of Belgian civil society. The analysis shows that, thanks to the influence of this mutual interaction, stereotypes of Poland and Poles amongst Belgians have been broken down as well as changes in self-identification and the identification of others, stemming from the adoption of cultural elements from their neighbours. The identity of polish migrants has thus been enriched with cultural resources which allow them to identify with elements of Belgian culture, the characteristic values of the civil society and their own transnational migratory culture. In this context we may advance the theory that the changes in identity analysed in both groups have the character of Europeanisation, understood as a category which permits Europeans to form a community of values, norms and rules.

Jagiellońskie Forum Europejskie, nr 18, wiosna 2010

Spis treści

Od Redakcji, s. 7

Artykuły:

Temat specjalny: studia nad płcią kulturową, s. 9.

Kinga Anna Gajda: Tożsamość genderowa. Analiza zjawiska na przykładzie filmu Almodovara „Wszystko o mojej matce", s. 11-24.

Natasza Styczyńska: Galicyjskie sufrażystki. Geneza ruchu na rzecz praw kobiet na przełomie XIX i XX wieku, s. 25- 36.

Agnieszka Sadecka: Gender a orientalizm. Postrzeganie Wschodu i Zachodu w kategoriach płciowych, s. 37-48.

Anna Herbut: Kino a polityka antyaborcyjna w Europie. „Une affaire des femmes" Claude Chabrola, "Siostry Magdalenki" Petera Mullana, "4 miesiace, 3 tygodnie i 2 dni" Cristiana Mungiu, s. 49-59.

Katarzyna Kubat: Szaleństwo i płeć. Kilka uwag na temat europejskiego dyskursu psychiatrycznego, s. 61-80.

Małgorzata Chęcińska-Głazik: Nagość w reklamie. O Stereotypach i nowych trendach w pokazywaniu ciała kobiet i mężczyzn, s. 81-99.

Recenzje, konferencje i komunikaty

Aneta Pazik: Recenzja książki: Aleksander Hall, Naród i państwo w myśli politycznej Charles'a de Gaulle'a. Wydawnictwo Neriton. Warszawa 2005, s. 101-104.

Mira Malczyńska-Biały: Konferencja: „Ludobójstwo - zbrodnie wojenne - zbrodnie przeciwko ludzkości", s. 105-108.

Aneta Pazik: Konferencja: „Polityki językowe – wielojęzyczność i wielojęzykowość w Europie", s. 109-110.

Marcin Kaleta: Gościnny wykład ministra Macieja Szpunara w Instytucie Europeistyki UJ, s. 111-113.

Abstrakty anglojęzyczne artykułów, s. 114-116.

Autorzy, 117-118.

Wskazówki dla autorów, s. 119-120.

Contents, s. 121.

Recenzenci:
Prof. dr hab. Zdzisław Mach
Dr hab. Witold Stankowski
Dr Magdalena Góra
Dr Jacek Kołodziej
Dr Paweł Kubicki
Dr Dariusz Niedźwiedzki 

STRESZCZENIA

Chęcińska

Nagość w reklamie. O Stereotypach i nowych trendach w pokazywaniu ciała kobiet i mężczyzn

Celem artykułu jest wskazanie sposobu funkcjonowania nagiego ciała w reklamie. Wybrany obszar badawczy jest sferą, która sama narzuca się odbiorcom a poprzez swą dostępność i nadobecność w sferze publicznej wpływa na kształtowanie się tożsamości jednostki. Poprzez swoje skomplikowane komunikaty często przyczynia się do podsycania stereotypów.
Artykuł składa się z dwóch części. Pierwsza część to teoretyczne rozważania dotyczące sposobów pokazywania i postrzegania ciała ludzkiego w kulturze masowej i reklamie. Opisano różnice, które pojawiają się w przedstawianiu ciała kobiety i mężczyzny oraz oczekiwania, którym wizerunki tych ciał powinny sprostać. Omówiono też zmiany, które zaobserwować można w związku z przemijaniem dominacji The Male Gaze w reklamie i pojawieniem się nowych trendów w pokazywaniu zarówno ciała kobiecego, jak i męskiego.
Część druga to prezentacja wybranych przykładów reklam używających nagiego ciała. Przekazy te mają formę reklamy zewnętrznej (billboardy, plakaty) i są/były prezentowane w większych miastach w Polsce, w kilku przypadkach odwoływano się do źródeł internetowych. Opisano zarówno te reklamy, które utrwalają stereotyp wizerunków i ról przypisanych kobietom i mężczyznom, jak i przykłady nowego podejścia do ciała.

Gajda

Tożsamość genderowa. Analiza zjawiska na przykładzie filmu Almodovara „Wszystko o mojej matce"

Postmodernizm nazywany jest czasem kryzysu wielkich narracji. Dyskurs postmodernistyczny opiera się przede wszystkim na dekonstrukcji binarności i stałości. Uznaje wielość stanowisk i odpowiedzi. Kwestionuje pojęcie prawdy, opiera się bowiem na lansowaniu zmienności oraz niestałości indywidualnych tożsamości, które opisuje jako kategorie kreowane. Między innymi postmodernizm zajmuje się tożsamością genderową, wskazując na nią jako na jedną z wielu symultanicznych tożsamości danej jednostki.
W ramach niniejszego tekstu została omówiona właśnie tak potraktowana tożsamość genderowa, jako proces konstruowania nowego rodzaju podmiotowości, który nie jest ani doświadczeniem indywidualnym, ani zbiorowym, ale zlepkiem obu. To tożsamość, która może być uświadomiona i definiowana przez jednostkę na własny użytek, może być określeniem siebie (self-label). To schemat w procesie autoprezentacji, atrybut osobowościowy. Świadome odgrywanie/performowanie części swojej tożsamości jest czynnikiem wyróżniającym jednostkę na poziomie samoopisu. W tekście scharakteryzowane zostały trzy podstawowe cechy przedstawieniowej tożsamości genderowej oraz trzy poziomy tzw. genderingu.
Powyższe teoretyczne rozważania nad tożsamością genderową zostały zilustrowane w drugiej części artykułu, który stanowi analizę i interpretację filmu Pedro Almodovara Wszystko o mojej matce. Jednym z ważnych wątków tego filmu jest temat podmiotowej tożsamości – przede wszystkim tożsamości genderowej, definiowanej jako proces, performans, widowisko wciąż stwarzane, powielane, odgrywane czy uzgadnianie.

Kubat

Szaleństwo i płeć. Kilka uwag na temat europejskiego dyskursu psychiatrycznego

Celem tekstu jest ukazanie związku pomiędzy reprezentacjami szaleństwa konstruowanymi przez dyskurs medyczny a kontekstem społecznym oraz kulturowymi wyobrażeniami na temat męskości, kobiecości i ról płciowych. Posługując się antropologiczną perspektywą, w tym koncepcją dyskursu Michela Foucaulta, autorka odnosi się również do przedstawicieli historii medycyny, takich jak Elain Showalter czy Roy Porter. Analiza tekstów medycznych pozwala ukazać różnice pomiędzy męskim i kobiecym "wzorcem szaleństwa", obecne tutaj charakterystyczne dla każdej z płci kulturowe motywy i znaczenia, a także mechanizmy ustalania zakresów normy i patologii - odzwierciedlającej zwykle pojęcie normy w skrajnej postaci, albo stanowiącej jej negatyw. Medyczny dyskurs konstruując obowiązujące reprezentacje szaleństwa odnosi się do kulturowych sensów, wyznaczonych przez pary opozycji binarnych: normalne i patologiczne, umysł i ciało, racjonalne i emocjonalne, kultura i natura, publiczne i prywatne, gdzie drugi, nacechowany ambiwalentnie człon, wskazuje te obszary, które wymagają instytucjonalnej i profesjonalnej kontroli.

Herbut

Kino a polityka antyaborcyjna w Europie. „Une affaire des femmes" Claude Chabrola, "Siostry Magdalenki" Petera Mullana, "4 miesiace, 3 tygodnie i 2 dni" Christiana Mungu

Celem artykułu jest przeanalizowanie polityki (anty)aborcyjnej w krajach Unii Europejskiej w świetle przemian polityczno-kulturowych oraz zwrócenie uwagi na topikę aborcyjną we współczesnym kinie europejskim. Obowiązujące w UE ustawy, oficjalne dane statystyczne oraz fakty historyczne zestawione zostały w niniejszym tekście z konkretnymi przypadkami z historii walki o prawa reprodukcyjne kobiet, przedstawionymi w trzech filmach: Une affaire des femmes Claude Chabrola, Siostrach Magdalenkach Petera Mullana oraz w filmie 4 miesiące, 3 tygodnie i 2 dni Christiana Mungiu. Niezbędny background dla badanego tematu stanowi zwarty rys historyczny, dotyczący nie tylko przemian politycznych, ale także dyskursów kulturowych, sztuki oraz wpływu Kościoła katolickiego na prawodawstwo aborcyjne. Kluczowa część tekstu, ujmująca narracje filmowe w perspektywie geopolitycznej i feministycznej, uporządkowana została według typologii kryminalizacji zabiegu przerywania ciąży: ze względu na interes państwa (zwiększenie populacji), płodu (sprzeciw wobec hominicidium) lub osób trzecich (skutek społeczny). Wynikiem takiego podziału jest pominięcie interesu samej kobiety oraz jej prawa do stanowienia o własnej rozrodczości. Odwołanie się do filmów, ukazujących doświadczenie aborcji z perspektywy kobiety aborcjonowanej i/lub aborcji dokonującej, umożliwiło zmianę optyki oraz dostrzeżenie paradoksu, wyrażającego się w napięciu pomiędzy literą prawa i życiem, którego owo prawo dotyczy.

Styczyńska

Galicyjskie sufrażystki. Geneza ruchu na rzecz praw kobiet na przełomie XIX i XX wieku.

Artykuł porusza problematykę historycznego ujęcia ruchu kobiecego na terytorium autonomicznej Galicji, będącej częścią monarchii Austro - Węgierskiej. Wybór tej części ziem polskich jest nieprzypadkowy, bowiem uzyskana w 1867 roku autonomia stwarzała realną możliwość tworzenia stowarzyszeń, klubów i partii politycznych – działań, które na terytorium zaboru pruskiego czy rosyjskiego były prawnie zakazane. Z samoorganizowaniem się kobiet na ziemiach polskich spotykamy się już w pierwszej połowie XIX wieku (szczególnie po powstaniu listopadowym) jednak dopiero wydarzenia schyłku XIX wieku wprowadziły kwestię kobiecą do publicznego dyskursu. W poniższym tekście omówię genezę ruchu, jego tło historyczne oraz pierwsze spektakularne działania – na przykład kampanię pierwszej kobiecej kandydatki w wyborach do Sejmu Krajowego – Marii Dulębianki.

Sadecka

Gender a orientalizm. Postrzeganie Wschodu i Zachodu w kategoriach płciowych

Artykuł przedstawia analogię pomiędzy relacjami Wschodu i Zachodu (w perspektywie Edwarda Saida) a tradycyjnie pojmowanymi relacjami pomiędzy mężczyzną a kobietą. Wyobrażenia na temat Orientu często odwoływały się do postaci kobiecych, a z kolei Zachód widział siebie pod postacią męską. Orient jest przedstawiany jako kuszący, zmysłowy, ale równocześnie podporządkowany Zachodowi, natomiast Zachód jest dzielnym zdobywcą, podbijającym kolonie, ale też otaczającym je „ojcowską" opieką. Takie wyobrażenie Wschodu i Zachodu nadal może być widoczne we wzajemnych percepcjach i może prowadzić do utrzymywania się eurocentrycznych stereotypów.

CONTENTS

Editor's note, p. 7

Articles

Special Issue: Gender Studies, p. 9

Kinga Anna Gajda: Gender identity. Analysis of the phenomenon based on All About My Mother by Pedro Almodovar, p. 11-24.

Natasza Styczyńska: Galicia's Suffragettes. Origins of the women's rights movement at the turn of the 20th century, p. 25-36.

Agnieszka Sadecka: Gender and Orientalism. East and West in gender categories, p. 37-48.

Anna Herbut: Cinema and the (anti-)abortion policies in Europe. Une affaire des femmes, The Magdalene Sisters and 4 Months, 3 Weeks and 2 Days, p. 49-59.

Katarzyna Kubat: Sex, gender and madness in European psychiatric discourse, p. 61-80.

Małgorzata Chęcińska-Głazik: Nakedness in advertising. On stereotypes and new trends in presenting women's and men's bodies, p. 81-99.

Reviews, Conferences and Notice

Aneta Pazik: Book Review: Aleksander Hall, Naród i państwo w myśli politycznej Charles'a de Gaulle'a. Wydawnictwo Neriton. Warszawa 2005, p. 101-104.

Mira Malczyńska-Biały: Conference: „Ludobójstwo - zbrodnie wojenne - zbrodnie przeciwko ludzkości", p. 105-108.

Aneta Pazik: Conference: „Polityki językowe – wielojęzyczność i wielojęzykowość w Europie", p. 109-110.

Marcin Kaleta: Report on the lecture by Maciej Szpunar at the Centre for European Studies at the Jagiellonian University, p. 111-113.

Summaries, p. 114-116.

Authors, p. 117-118.

For authors, p. 119-120.

SUMMARIES

Kinga Anna Gajda

Gender identity. Analysis of the phenomenon based on All About My Mother by Pedro Almodovar.

Postmodernism has been called the time of the crisis of the great narration. The postmodern discourse relies on deconstructing of the binary dimension and constancy in aid of multiple standpoints and responses. It calls into question the idea of the truth in aid of promoting changeability and inconstancy of individual identity defined as creative category. Postmodernism focuses on gender identity as one of the simultaneous parts of the individual identity.
Within the confines of this text gender identity is discussed as the process of constructing a new way of subjectivity, which is neither an individual experience nor social experience but the combination of both of them. Gender identity is presented as a conscious self-label defined by individuals and for their own use. It is the schema in the process of auto-creation, the attribute of the personality. Shown in the text are three main attributes of performative gender identity and three levels of the gendering process.
In the second part of the text the theoretical considerations are illustrated by an analysis and interpretation of the film All About My Mother by Pedro Almodovar. One of the important motifs of that film is the idea of subjectivity of identity – gender identity, which is defined as the process, the performance, the spectacle still creating, copying, playing, performing and negotiating.

Natasza Styczyńska

Galicia's Suffragettes. Origins of the women's rights movement at the turn of the 20th century

The article is a study of the Polish feminist movement from its very beginning until 1918, the date when political rights were given to women in Poland. The main aim of this paper is to show the struggle to obtain equal political, economic, and social rights and equal opportunities for women facing the particular geopolitical situation of the Polish lands in the 19th century. As Poland was partitioned between Russia, Prussia and Austria, the main area of people's activity was to cultivate national heritage and fight for independence or autonomy – in such conditions issues of women's rights were not so significant. The only area of the Polish lands which gained autonomy was Galicia – where after 1867 the forming of political and cultural associations was allowed. Galicia became a Polish Piedmont in the area of political activities but also in the case of the feminist organisations which were active in Kraków and Lwów. Finally the article examines the case of Maria Dulębianka – the first female candidate for the local parliament.

Agnieszka Sadecka

Gender and Orientalism. East and West in gender categories
The article presents an analogy of the relations between the East and West, in Edward Said's perspective, and the traditionally perceived relations between men and women. The image of the Orient would often refer to a female figure, whereas the West would see itself as a male figure. The Orient is sensual, tempting, but at the same time subordinate to the West, while the West is the brave conqueror, dominating over the colonies, and simultaneously a ‘paternal' figure, bringing them civilization. Such a view of East and West can still be visible in mutual perceptions and might lead to the persistence of Eurocentric stereotypes.

Anna Herbut

Cinema and the (anti-)abortion policies in Europe. Une affaire des femmes, The Magdalene Sisters and 4 Months, 3 Weeks and 2 Days.

The aim of this article is to examine (anti-)abortion policies in the countries of the European Union in a politico-cultural context. It focuses on the abortion issue in contemporary European cinema. Existing EU (anti-)abortion legislation, official statistics and historical facts have been confronted with certain examples from the history of the struggle for women's reproductive rights presented in three films: Une affaire des femmes by Claude Chabrol, The Magdalene Sisters by Peter Mullan and 4 Months, 3 Weeks and 2 Days by Cristian Mungiu. The background for the subject is a compact historical overview, containing not only politics but also cultural discourses, art and the influence of the Catholic Church on abortion legislation. A key part of the article, which puts the chosen films in a feminist and geopolitical perspective, has been organized due to the typology of motivation towards the criminalization of the abortion procedure, i.e. national good (increasing population), the embryo's good (anti-hominicidium) or the third person's good (due to social reasons). The result of this division is the omission of the woman and her right to self-determination. The reference to these films, in which the leitmotif relates to abortion put from the perspective of woman herself, shows a different perspective and exposes the paradox which lies in the tension between law and life, to which the law refers.

Katarzyna Kubat

Sex, gender and madness in European psychiatric discourse

The article is based on psychiatric literature and points to the connection between society, culture and the representations of madness constructed by European medical discourse. The author employing the anthropological perspective also refers to the history of medicine and assumptions founded by theorists such as Michel Foucault, Elaine Showalter and Roy Porter. The main issue is the difference between the male and the female pattern of insanity and their relation to images of masculinity and femininity and gender roles. Analysis of medical texts and statements from medical authorities leads to the conclusion that the concept of normality is founded on gender double standards, pathology is considered as the negation of the norm or the maximization of gender - stereotypical behaviours. The medical discourse reflects cultural concepts. Moreover, it constructs a valid model of madness marked by binary oppositions: normal and pathological, mind and body, rational and emotional, culture and nature, public and private, where the second part is not totally negative but expresses ambivalence that needs to be controlled on a professional and institutional level.

Małgorzata Chęcińska-Głazik

Nakedness in advertising. On stereotypes and new trends in presenting women's and men's bodies.

The aim of this paper is to show the way the naked body functions in advertising. The selected area of research is a sphere which imposes itself upon spectators and through its availability and over-presence in the public domain influences the process of shaping one's identity. By delivering uncomplicated statements it stirs up growing stereotypes.
The paper consists of two parts. The first one is a theoretical reflection on the methods of presenting and perceiving the human body in mass culture (pop culture) and advertising. The description of the differences in presenting the female and male body has been made along with an analysis of the expectations which the images of these bodies should match. Also discussed are the changes that can be observed in connection with the passing away of the domination of the Male Gaze in advertising and the emergence of new trends in presenting the female and male body.
The second part is a presentation of selected examples of adverts which make use of the naked body. These messages put on the form of outdoor adverts (billboards, posters) and are/were presented in large towns in Poland. In a few cases reference to internet sources has been apparent. A description is given of both the adverts which strengthen the stereotypes of an image and the roles dedicated to women and men and the examples of a new approach to the body.

Spis treści

Artykuły:

Magdalena Waligóra: Dokumenty prawa międzynarodowego regulujące kwestie obywatelstwa w przypadkach sukcesji państw

Paweł Tobiczyk: Renesans ideologii nacjonalistycznej we współczesnej Europie. Przypadek relacji litewsko-polskich

Tatiana Dowganiuk: Wschodni wymiar polityki Unii Europejskiej i polski wkład w jej kreację na przykładzie Ukrainy

Łukasz Pałka: Proces dostosowania krajowych regulacji prawnych z zakresu transportu kolejowego do unijnego systemu usług przewozów towarowych

Michał Jan Filipek: Status Rządu (Rady Państwa) w norweskiej praktyce konstytucyjno-ustrojowej

Agnieszka Polończyk: Niemiecki model rozliczenia z komunistyczną przeszłością – zarys aspektów prawnych, praktycznych oraz społecznych (cz. 2)

Recenzje, konferencje i komunikaty

Natasza Styczyńska: Konferencja: „Ogólnopolska Konferencja Wschodnioznawcza: Partie i Systemy partyjne Europy Środkowo-Wschodniej"

Natasza Styczyńska: Konferencja: "5th Annual South East European Doctoral Student Conference"

Mirosław Natanek: Seminarium naukowe: „Migrations, Motilities, Frontiers and Neighbourhood"

Abstrakty anglojęzyczne artykułów

Autorzy

Wskazówki dla autorów

Contents

Recenzenci:
Prof. dr hab. Zdzisław Mach
Dr hab. Witold Stankowski
Dr Paweł Czubik
Dr Magdalena Góra
Dr Jacek Kołodziej
Dr Paweł Kubicki
Dr Dariusz Niedźwiedzki 

STRESZCZENIA

Magdalena Waligóra

Dokumenty prawa międzynarodowego regulujące kwestie obywatelstwa w przypadkach sukcesji państw

Zmianom terytorialnym państw, od najdawniejszych lat towarzyszył problem rozwiązania spraw obywatelstwa jednostek, które zamieszkiwały terytorium objęte zmianą zwierzchnictwa. Bez względu na to, w jaki sposób doszło do zmiany zwierzchnictwa na danym terytorium, istota problemu sprowadzała się do zagadnienia jakie obywatelstwo posiadać będą jednostki zamieszkałe na terytorium, które bądź utraciło niepodległość, bądź też zostało przyłączone do innego. W odpowiedzi na przedmiotowe zagadnienie pojawiało się wiele propozycji. Poczynając od koncepcji automatycznej zmiany obywatelstwa, po utratę obywatelstwa i brak automatycznego nabycia obywatelstwa nowego zwierzchnika, poprzez przyznanie prawa opcji, czyli prawa do wyboru spośród obywatelstwa dotychczas posiadanego lub nowego zwierzchnika, kwestia ta w dalszym ciągu nie została w sposób jednoznaczny rozwiązana na arenie międzynarodowej. 

Paweł Tobiczyk

Renesans ideologii nacjonalistycznej we współczesnej Europie. Przypadek relacji litewsko-polskich na Wileńszczyźnie.

Artykuł ma na celu weryfikację tezy o odradzaniu się ideologii nacjonalistycznej w państwach współczesnej Europy. Jest także próbą zidentyfikowania i usystematyzowania czynników determinujących to zjawisko. Rozważania podjęte w artykule opierają się na analizie wzajemnych relacji litewskiej większości i polskiej mniejszości na obszarze pluralistycznej kulturowo i etnicznie Wileńszczyzny. Znaczne skomplikowanie sytuacji polityczno-społecznej tego obszaru wymaga wielopłaszczyznowego podejścia do omawianych kwestii. Autor duży nacisk kładzie więc na przybliżenie kontekstów: historycznego i geopolitycznego, które miały kardynalne znaczenie dla powstania i eskalacji litewsko-polskiego konfliktu. Refleksja na temat nacjonalizmu na Litwie skłania do przyjrzenia się Polakom na Wileńszczyźnie w dwu aspektach: jako, zdefiniowanej w ujęciu polityczno-prawnym, mniejszości narodowej oraz jako zbiorowości etnicznej podlegającej przemianom typowym dla terenów historycznego pogranicza. Analiza problematyki tożsamości etnicznej opiera się przede wszystkim na syntezie dychotomicznych kategorii swojskości i obcości. W artykule szeroko omówiony został również kluczowy w tym kontekst problem stereotypizacji życia społecznego mieszkańców Wileńszczyzny. Teoretyczne rozważania poparte zostały wnioskami sformułowanymi w wyniku interpretacji materiału empirycznego, zgromadzonego podczas badań terenowych przeprowadzonych przez studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego wśród społeczności polskiej zamieszkującej Wilno.

Tatiana Dowganiuk

Wschodni wymiar polityki Unii Europejskiej i polski wkład w jej kreację na przykładzie Ukrainy

Rozszerzenie Wspólnoty Europejskiej o kraje Europy Środkowej stworzyło konieczność wypracowania nowej koncepcji politycznej dla krajów wschodnich, które od 1 maja 2004 roku bezpośrednio graniczą z Unią Europejską. Szczególnie zainteresowana ukształtowaniem przyjaznych i stabilnych relacji UE z państwami Europy Wschodniej była i jest Polska. To właśnie w opublikowanym w lipcu 2001 r. przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej dokumencie Non-paper po raz pierwszy pojawiła się inicjatywa rozwoju wschodniego wymiaru polityki Unii Europejskiej, jak i samo pojęcie. Polska wystąpiła też w roli inicjatora szerszego programu wobec wschodnich jej sąsiadów „Partnerstwo Wschodnie" (2009). Od samego początku kładła duży nacisk na relacje z Ukrainą, jednym z potencjalnych kandydatów na członkostwo w Unii. Jako pierwsza uznała w 1991 roku niepodległość tego kraju, z kolei jej zaangażowanie w wydarzenia mające miejsce na Ukrainie jesienią 2004 roku było wręcz nieocenione. Dziś Polska okazuje niezmienne poparcie dla europejskich aspiracji Ukrainy, występując w roli jej adwokata. Jednak chaos polityczny, brak postępów we wdrażaniu reform powoduje, że Ukraina nadal jest postrzegana przez społeczność międzynarodową jako państwo niestabilne i nieprzewidywalne. Tak więc wiele zależy od samej Ukrainy, od konsekwencji w wypełnianiu politycznych, ekonomicznych i prawnych kryteriów członkostwa w UE. Jeśli te zadania będą rzetelnie realizowane, UE nie będzie mogła zostać obojętna oraz podejmie działania, których celem będzie przyjęcie Ukrainy jako członka rodziny europejskiej, a nie jako sąsiada Europy.

Łukasz Pałka

Proces dostosowania krajowych regulacji prawnych z zakresu transportu kolejowego do unijnego systemu usług przewozów towarów.

Przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza i ocena realizacji zobowiązań międzynarodowych Polski z zakresu transformacji unijnych regulacji prawnych dotyczących komunikacji kolejowej do krajowego systemu prawnego. Autor wskazuje na konieczność przystosowania krajowego transportu kolejowego do wymagań i standardów obowiązujących w prawie przewozowym na terytorium Wspólnoty. W publikacji zwraca się także uwagę na potrzebę przystosowania istniejącej w Polsce infrastruktury kolejowej do standardów międzynarodowych. Podniesiono, iż powyższe działania przyczynią się do dostosowania polskiego systemu transportowego do bardziej rozwiniętych systemów funkcjonujących w UE. Umożliwi to także bezkolizyjną obsługę wymiany międzynarodowej oraz zapewni jednakowe warunki dostępu dla podmiotów naszego państwa do wspólnotowego rynku transportu szynowego. 

Michał J. Filipek

Status Rządu (Rady Państwa) w norweskiej praktyce konstytucyjno-ustrojowej 

Królestwo Norwegii jest dziedziczną monarchią parlamentarną. Wraz z wyrokiem Trybunału Królestwa z 1884 roku w sprawie premiera Christiana Augusta Selmera nastała w Norwegii, era parlamentarnej odpowiedzialności rządu. Datę tą uważa się w historii norweskiej myśli ustrojowo-konstytucyjnej za narodziny parlamentaryzmu. Mimo, iż konstytucja norweska przekazuje całość władzy wykonawczej w ręce króla, w praktyce oznacza to przekazanie rządowi kompetencji kierowania administracją państwową. Rząd organizuje aparat administracji publicznej w ramach budżetu jaki wyznacza parlament. Postanowienia Konstytucji przekazują do kompetencji rządu kwestie religii państwowej, obrony kraju oraz polityki zagranicznej. Konstytucja przekazuje rządowi również pewne kompetencje ustawodawcze.
Status rządu w świetle norweskich uregulowań konstytucyjno-ustrojowych uległ znaczącym zmianom. Parlamentaryzm w norweskiej praktyce ustrojowej zmniejszył znaczenie władzy królewskiej, zwiększając tym samym znaczenie większości parlamentarnej i wybieranego przez nią rządu. Mimo, iż zapisy konstytucji nie formują expressis verbis zasady nadrzędności rządu to jednak w dzisiejszej praktyce rola monarchy zmalała znacznie na korzyść rządu. Obecnie to właśnie Rada Państwa faktycznie sprawuje rządy a król jedynie kontrasygnuje wymagające tego decyzje. Rząd funkcjonuje jako ciało kolegialne odbywając oficjalne posiedzenia w obecności króla (statsrådet) oraz konferencje rządowe, którym przewodniczy premier rządu.
Rząd uzależniony jest od większości parlamentarnej, która ma na niego znaczący wpływ w zakresie prowadzonej polityki. Większość parlamentarna ma również decydujący wpływ na utworzenie oraz dymisję rządu. Najczęstszą formą rządów w Norwegii są rządy koalicyjne bądź mniejszościowe. 

Agnieszka Polończyk

Niemiecki model rozliczenia z komunistyczną przeszłością – zarys aspektów prawnych, praktycznych oraz społecznych (cz. 2)

W drugiej części artykułu dotyczącego rozważań nad niemieckim model rozliczenia 
z komunistyczną przeszłością, zarysowany zostanie praktyczny aspekt procesu „lustracji" 
i dekomunizacji w Niemczech. Ukaże on kwestie niezwykle istotne z punktu widzenia społeczeństwa niemieckiego – problemy ścigania zbrodni i przestępstw z czasów NRD oraz zagadnienia związane z rehabilitacją ofiar reżimu komunistycznego – zarówno w teorii, jak 
i praktyce. W ostatniej części poruszone będą aspekty społeczne całego procesu. Jako wstęp, przytoczono relacje oraz refleksje osób, które jako pierwsze otrzymały możliwość wglądu 
w dokumenty, jakie przez lata gromadziła nich bezpieka. Przedmiotem rozważań stały się także afery lustracyjne oraz ich wpływ na życie polityczne i społeczne Niemiec. Podsumowanie oraz wnioski dotyczące faktycznego powodzenia rozstrzygnięć zastosowanych w Republice Federalnej wieńczą całe studium. 

CONTENTS

Articles

Magdalena Waligóra: The International Legal Instruments dealing with Nationality in the Context of State Succession

Paweł Tobiczyk: The Renaissance of Nationalistic Ideology in Contemporary Europe. The Case of Lithuanian-Polish Relations in the Vilnius Region

Tatiana Dowganiuk: The Eastern Dimension of European Union Policy and the Polish Input in its Creation with the Example of Ukraine 

Łukasz Pałka: The Process of Adjustment of National Railway Transport Law to the Transport System of the European Union

Michał J. Filipek: The Legal Status of Government (the Council of State) in Norwegian Constitutional Law

Agnieszka Polończyk: The German Model of Dealing with a Communist Past – an Outline of Legal, Practical and Social Aspects (part 2)

Reviews, Conferences and Notice

Natasza Styczyńska: Conference: „Ogólnopolska Konferencja Wschodnioznawcza: Partie i Systemy partyjne Europy Środkowo-Wschodniej" 

Natasza Styczyńska: Conference: "5th Annual South East European Doctoral Student Conference" 

Mirosław Natanek: Workshop: „Migrations, Motilities, Frontiers and Neighbourhood"

Summaries

Authors

For authors

SUMMARIES

Magdalena Waligóra

The International Legal Instruments dealing with Nationality in the Context of State Succession

The question of nationality is inseparably connected with the issue of state succession. This article presents an in-depth analysis of the international legal instruments such as conventions, declarations and draft treaties that set out principles for the acquisition and loss of nationality in relation to state succession. Even though there have been many attempts to set common rules to resolve the problem of nationality in relation to state succession, the practice of individual states is still different. In the context of the analysis performed, attention has been also drawn to recognition of right to a nationality as a human right and the necessity of avoiding statelessness. 

Paweł Tobiczyk

The Renaissance of Nationalistic Ideology in Contemporary Europe. The Case of Lithuanian-Polish Relations in the Vilnius Region

The purpose of this article is to verify the thesis about the revival of nationalistic ideology in the states of contemporary Europe. It is also an attempt to identify and systematize the factors which determine this phenomenon. The considerations made in the article are based on an analysis of the relationship between the Lithuanian majority and Polish minority in the area of the culturally and ethnically pluralistic Vilnius region. The complicated political and social situation in this area requires a complex approach to these issues. Therefore, the author puts a great emphasis on the approximation of the contexts – historical and geopolitical – which were significant for the formation and the escalation of the Lithuanian-Polish conflict. Reflection on nationalism in Lithuania leads to an examination of the Poles living in the Vilnius region in two aspects: as defined in terms of the political-legal national minority and the ethnic population which is subject to change as is typical for sites of historical land. Analysis of the problems of ethnic identity is based primarily on the synthesis of dichotomous categories of homeliness and strangeness. Also widely discussed in the article is the problem of stereotyping the social life of the inhabitants of the Vilnius region. The theoretical considerations are supported by the conclusions on interpretation of the empirical material accumulated during research made by students of the Jagiellonian University among the Polish community living in Vilnius.

Tatiana Dowganiuk

The Eastern Dimension of European Union Policy and the Polish Input in its Creation with the Example of Ukraine 

The enlargement of the European Union by the countries of Central Europe brought about the need to create a new political conception for the Eastern countries which have, since May 1 2004, shared a direct border with the EU. Poland has been and continues to be a country with a particular interest in forming friendly and stable relations between the EU and the states of Eastern Europe. It was in the Non-paper document published in July 2001 by the Polish Ministry of Foreign Affairs that the initiative of development of the Eastern dimension of European Union policy as well as the very concept first appeared. Poland was also the initiator of the wider "Eastern Partnership" programme (2009) in relation to its eastern neighbours. From the beginning it placed great emphasis on relations with Ukraine, one of the potential candidates for EU membership. It was the first country to recognise Ukraine's independence in 1991, and its involvement in the events that took place there in autumn 2004 were invaluable. Today Poland shows unrelenting support for the European aspirations of Ukraine, playing the role of advocate. However, political chaos and a lack of progress in the implementation of reforms mean that Ukraine continues to be perceived by the international community as an unstable and unpredictable state. Much therefore depends on Ukraine itself, on consistency in fulfilling the political, economic and legal criteria of EU membership. If these tasks are reliably completed, the EU will not be able to remain indifferent and will take steps to ensure that Ukraine is accepted as a member of the European family, and not a neighbour of Europe. 

Łukasz Pałka

The Process of Adjustment of National Railway Transport Law to the Transport System of the European Union

This paper contains an analysis and evaluation of enforcement of the international obligation of Poland in the area of adaptation of European railway system laws to the national law system. The author points to the necessity of adjustment of the national railway system to requirements and standards existing in the transport laws of the Union. The need for transformation and adjustment of the Polish railway infrastructure to international standards is also discussed in the work. It is clearly explained that the process will improve the Polish transport system and make it better adjusted to the more developed systems of the EU countries. It will also make international exchange free from collisions and assure equal conditions of use of the European system of railway transport (and the market itself) by Polish institutions.

Michał J. Filipek

The Legal Status of Government (the Council of State) in Norwegian Constitutional Law

According to the Constitution of Norway, which was adopted on 17 May 1814, Norway is a unitary constitutional monarchy with a parliamentary system of government, wherein the king of Norway is the head of state and the prime minister is the head of government. Power is separated between the legislative, executive and judicial branches of government, as defined by the Constitution, which serves as the country's supreme legal document. The Norwegian parliamentary tradition was modernized and shaped by the Eidsvoll Constitution of 1814, the oldest one still in force in Europe. In Norway the most important reform was a constitutional change in 1884 which introduced parliamentarism. The monarch officially retains executive power; however, the duties of the monarch have since become strictly representative and ceremonial. In practice, it is the prime minister who is responsible for the exercise of executive powers. The government (the Council of State) is formally convened by the reigning monarch. The Council of State consists of the prime minister and his council, formally appointed by the King. According to the Constitution, the king appoints the members of government (generally known as ministers) to the Council of State and determines which ministry they are to head. The government is dependent on having the confidence of the Storting (the Norwegian parliament). However, Norway has often been ruled by minority governments.

Agnieszka Polończyk

The German Model of Dealing with a Communist Past – an Outline of Legal, Practical and Social Aspects (part 2)

In the second part of the article concerning the German model of dealing with a communist past, the practical aspect of lustration and decommunisation in Germany is considered. The publication presents very important issues from the point of view of German society – the problems of prosecution of crimes from the time of the German Democratic Republic as well as the issues of rehabilitation the victims of the communist regime – both in theory and in practice. The last part focuses on the social aspects of the whole process. Mentioned at the beginning are the relations and reflexions of those people who were the first to have an opportunity to look into acts and documents collected through the secret police (Stasi). A summary and conclusions concerning the real success of the settlements applied in Germany conclude the study. 

Artykuły:

Boglarka Koller, Trajectories of identity formation in the post-enlargement era. The Hungarian example, s. 7

Sergiy Gerasymchuk, Europeanisation, Russian neighbourhood policy and their impact on civil society development in Eastern Europe, s. 30

Dariusz Niedźwiedzki, Europeans through the eyes of Polish pendulum migrants. Empirical case analysis, s. 42

Paweł Czubik Współczesne funkcjonowanie sowieckich koncepcji instytucjonalnych prawa konsularnego i dyplomatycznego - wybrane zagadnienia, s. 53

Edyta Żyła, Jakob Reichmann - wydawca, publicysta, zapomniany Europejczyk. Rozważania o relacjach polsko-czesko-niemieckich na pograniczu Śląska Cieszyńskiego po I wojnie światowej, s. 63

Marta Hoffman, Problem Cypru po II wojnie światowej w perspektywie konstruktywistycznej, s. 75

Recenzje, konferencje i komunikaty:

Agnieszka Polończyk, Recenzja ksiązki: Kamila Mazurek, Thomas Mehlhausen (red.), Międzysceptycyzmem a zaufaniem. Stosunki polsko-niemieckie w dobie przeobrażeń, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków/Berlin 2009, ss. 195, s. 88

Dariusz Niedźwiedzki, Konferencja "Badania migracji w Polsce: stan wiedzy, kierunki i metody", s. 92

Abstrakty anglojęzyczne artykułów, s. 94

Autorzy, s. 98

Wskazówki dla autorów, s. 101

Contents, s. 102

Recenzenci:
Prof. dr hab. Zdzisław Mach
Prof. dr hab. Witold Stankowski
Dr hab. Dariusz Niedźwiedzki
Dr Magdalena Góra
Dr Jacek Kołodziej
Dr Paweł Kubicki
Dr Katarzyna Zielińska 
 

Boglárka Koller

Trajektorie powstawania tożsamości w epoce po rozszerzeniu UE. Węgierski przykład

Gospodarcze, polityczne i prawne skutki rozszerzenia Unii analizowano dokładnie, ale mniej pisano o zmianach, które spowodowało w ludzkich umysłach i jak te wpłynęły na zbiorowe tworzenie tożsamości. Niniejszy artykuł ma na celu opisanie dynamiki  kształtowania się tożsamości zbiorowej w Europie Środkowej i Wschodniej. Wiele modeli tożsamości stosowanych jest do opisu zróżnicowanej natury zbiorowych tożsamości regionu. Podstawowe teoretyczne założenie artykułu mówi, że tworzenie tożsamości zachodzi"w czasie procesu socjalizacji", w którym aktorzy ciągle internalizują wartości i norm wspólnoty oraznabywają nowe lojalności. W artykule autorka z kilku powodów stwierdza unikalne cechy tworzenia tożsamości zbiorowych tego regionu. Po pierwsze, równolegle do stopniowego uczenia się roli pełnoprawnych członków Unii, kraje takie jak Węgry są nadal w "wydłużonym okresie przejściowym" postkomunizmu, który wydaje się prowadzić do coraz większej liczby nieprawidłowości w społecznym wymiarze funkcjonowania systemu demokracji. Po drugie, w ostatnim czasie samoświadomość UE sama przechodzi radykalne zmiany. Integracja intensywnie przekształca UE w kierunku pogłębienia wewnętrznego zróżnicowania, które skutkuje powstaniem wielu polityk obejmujących różnegrupy krajów członkowskich oraz uczestnictwem krajów UE w różnych obszarach tych polityk, co w rezultacie prowadzi do redefinicji wewnętrznych i zewnętrznych granic Unii. Ponadto, brak jednego zachodnioeuropejskiego modelu społeczno-gospodarczego powoduje powstanie w Europie różnych obrazów ‘starego kontynentu'. Wreszcie, w krajach Europy Środkowej iWschodniej, rolą krajowych elit jest pełnienie kluczowej roli w zapewnianiu odpowiedniego „wyobrażenia o narodzie", w której to roli często zawodzą. Argument ten można zilustrować węgierskimi przykładami z ostatnich lat, odwoływania się do teoretycznie zróżnicowanych modeli obywatelskiej i etnicznej tożsamości narodowej.

Sergiy Gerasymchuk

Europeizacja, rosyjska polityka sąsiedztwa i ich wpływ na rozwój społeczeństwa obywatelskiego w Europie Wschodniej

Społeczeństwo obywatelskie oraz proces demokratyzacji odegrały bardzo ważną, jeśli nie kluczową rolę w upadku Związku Radzieckiego i dalszym rozwoju nowych niezależnych państw. Nie mniej ważny był wkład podmiotów społeczeństwa obywatelskiego podczas tak zwanych "kolorowych rewolucji" w krajach post-sowieckich. Jednakże dość często dialog pomiędzy podmiotami zaangażowanymi w działania społeczeństwa obywatelskiego w krajach Europy Wschodniej z ich zachodnimi odpowiednikami skutkował nieporozumieniami, zakorzenionymi w różnych koncepcjach roli społeczeństwa obywatelskiego na Wschodzie i na Zachodzie. W niniejszym artykule, na podstawie analiz danych wtórnych oraz wywiadów z przedstawicielami organizacji społeczeństwa obywatelskiego na Ukrainie i Mołdawii, skupię się na procesie budowania społeczeństwa obywatelskiego na Ukrainie po upadku Związku Radzieckiego, przeanalizuję różne segmenty społeczeństwa obywatelskiego i ich interakcje ze strukturami donatorów oraz podkreślę istniejące zagrożenia dla dalszego rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, w tym te spowodowane przez intensywne oddziaływanie rosyjskiej polityki sąsiedztwa wobec Partnerstwa Wschodniego.

Dariusz Niedźwiedzki

Europejczycy w oczach polskich migrantów wahadłowych. Analiza empiryczna

Artykuł ten przedstawia różne „obrazy" Europejczyków, jakie pojawiły się w badaniach empirycznych przeprowadzonych wśród migrantów wahadłowych pochodzących z powiatów Zwierzyniec i Tyszowce w województwie lubelskim. Generalnie można wyróżnić pięć rodzajów takich „obrazów". Pierwszy z nich opiera się na wiedzy migrantów na temat elementów kultury kraju przyjmującego, konfrontowanych z polską kulturą pochodzenia. Drugi typ jest próbą uogólnienia kulturowego, zderzenia kultur narodowych, w szczególności pomiędzy Polską i kulturą narodową kraju przyjmującego. Trzecia obraz Europejczyków wyłania się ze zobiektywizowanego opisu podstawowych norm, zachowań, zwyczajów i tradycji w kraju przyjmującym. Następny wiąże się z odwołaniem do wartości, charakterystycznych dla kulturowego dziedzictwa Europy, a szczególnie związanych  z aksjonormatywnym aspektem funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego. Ostatni typ narracji ma wyjątkowy charakter, a mianowicie jest próba zastanowienia się nad różnicami kulturowymi między ludźmi na poziomie indywidualnym. W tej pracy autor stara się rozważać powyżej wymienione typy narracji opisujące Europejczyków w kontekście zmian w tożsamości imigrantów wahadłowych.

Paweł Czubik

Współczesne funkcjonowanie sowieckich koncepcji instytucjonalnych prawa konsularnego i dyplomatycznego - zagadnienia wybrane 

Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich odegrał w rozwoju prawa międzynarodowego dalece istotną rolę, co wynikało z jego mocarstwowej pozycji i ambicji dotyczących modelowania kształtu dekolonizującego się świata. Szereg instytucji prawa dyplomatycznego i konsularnego ma swoje źródło w pomysłach radzieckich przedstawianych w trakcie prac kodyfikacyjnych nad Konwencją wiedeńską o stosunkach dyplomatycznych (1961) i Konwencją wiedeńską o stosunkach konsularnych (1963). Istniały również mechanizmy, które wskutek postawy sowieckiej, zostały w procesie kodyfikacji zmarginalizowane lub spuszczono na nie swoistą zasłonę milczenia. Celem niniejszego tekstu jest omówienie współczesnych konsekwencji wybranych rozwiązań, w których procesie kształtowania istotną rolę odegrała postawa ZSRR. Choć sowiecki wpływ normatywny odzwierciedlony jest w kształcie niektórych norm, praktyka nie przywiązuje istotniejszej wagi do stworzonych ograniczeń. W niektórych przypadkach sowieckie rozwiązania znalazły szersze uznanie pośród państw, które z systemem socjalistycznym nie mają zbyt wiele wspólnego. Idea normatywna żyje własnym życiem, niezależnym od bytu prawnego jej twórcy.

Edyta Żyła

Jakob Reichmann – zapomniany Europejczyk. Rozważania wydawcy i publicysty o relacjach polsko – czesko – niemieckich na pograniczu Śląska Cieszyńskiego po I wojnie światowej

Celem artykułu jest przedstawienie postaci Jakoba Reichmanna – niemieckiego Żyda, redaktora, właściciela dziewięciu lokalnych gazet, mieszkającego na początku XX wieku
w Cieszynie. W swoich felietonach przedstawiał obraz ludzi i relacji polsko - czesko - niemieckich na Śląsku Cieszyńskim po I wojnie światowej. Pamięć o tym człowieku nie przetrwała próby czasu, jednak pozostały jego artykuły oraz gazety – tak cenne
i unikatowe źródło wiedzy o ówczesnych czasach.

W swoich felietonach Jakob Reichmann podkreślał ważność bliskich kontaktów między różnymi kulturami i narodowościami Śląska Cieszyńskiego. Obok siebie mieszkały tutaj różne nacje (Polacy, Czesi, Niemcy) i wyznania (Żydzi, Katolicy
i Ewangelicy). Wiedział, że świadomość wspólnego dziedzictwa kulturowego pozwala lepiej zrozumieć siebie i odnaleźć swoje miejsce w wielokulturowej Europie, pokazując, że granica i „inność" sąsiada mogą w przyszłości doprowadzić do integracji. Reichmanna można nazwać typowym człowiekiem pogranicza, kosmopolitą  myślącym lokalne i globalnie. Wspaniale rozumiał  otocznie, odnajdywał się w wielokulturowości, rozwijając ją. Na stałe odcisnął znak swojego istnienia na tym terenie, starając się scalić Niemców żyjących na Śląsku Cieszyńskim, łącząc ich wspólną wizją.

Marta Hoffmann

Problem Cypru po II wojnie światowej w perspektywie konstruktywistycznej

Artykuł dotyczy problemu społeczności cypryjskiej, która nie może poradzić sobie z konfliktem dzielących Greków i Turków cypryjskich od uzyskania przez Cypr niepodległości w 1960 r. Autorka analizuje w nim przyczyny, przebieg i oczekiwane rezultaty tego konfliktu z czterech różnych perspektyw naukowych, składających się na szerszy nurt, zwany konstruktywizmem. Artykuł zawiera charakterystykę podejścia konstruktywizmu w analizie rzeczywistości politycznej poprzez pokazanie jego złożoności oraz specyfiki czterech głównych form, jakie może on przyjmować: materializmu, indywidualizmu, indywidualizmu i holizmu. Materializm szuka przyczyn konfliktu między Grekami i Turkami w geograficznej bliskości Cypru do Turcji, idealizm dostrzega zależność między wspólnotą kultury pomiędzy Grekami z Grecji i Cypru, co ujawniło się w idei enosis. Indywidualizm podkreśla rolę osób takich jak Makarios III i Rauf Denktasz w rozwoju dynamiki konfliktu, a holizm zwraca uwagę na fakt, że Grecy stanowili na wyspie większość, co dawało im bardziej uprzywilejowaną pozycję. Autorka stara się także opowiedzieć historię konfliktu w perspektywie każdej z czterech wymienionych form konstruktywizmu. Pokazuje też różne rodzaje rezultatów, jakie konflikt ten może przynieść, poczynając od wpływu na pozycję cypryjską względem Unii Europejskiej, a kończąc na strukturze społecznej na wyspie. Podsumowanie artykułu zawiera analizę konstruktywizmu w perspektywie innych nurtów naukowych jako precyzyjnego i użytecznego narzędzia analizy rzeczywistości politycznej.

CONTENTS

Articles

Boglárka Koller, Trajectories of identity formation in the post-enlargement era. The Hungarian example, s. 7-29

Sergiy Gerasymchuk, Europeanisation, Russian neighbourhood policy and their impact on civil society development in Eastern Europe, s. 30-41

Dariusz Niedźwiedzki, Europeans through the eyes of polish pendulum migrants. Empirical case analysis, s. 42-52

Paweł Czubik, Contemporary usage of soviet institutional ideas in diplomatic and consular law - selected issues, s. 53-62

Edyta Żyła, JakobReichmann - forgotten Europeans. Considerations of the publisher andwriter about relationships Polish - Czech - German borderat Cieszyn Silesia after World War I, s. 63-74

Marta Hoffmann, The problem of Cyprus after World War II in the perspective of constructivism, s. 75-87

Reviews, Conferences and Notice

Agnieszka Polończyk Book review: Kamila Mazurek, Thomas Mehlhausen (red.),

Między sceptycyzmem a zaufaniem. Stosunki polsko-niemieckie w dobie przeobrażeń, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków/Berlin 2009, ss. 195; s. 88-91

Dariusz Niedźwiedzki Conference: „Badania migracji w Polsce: stan wiedzy, kierunki i metody" ["The study of migration in Poland: the state of the art, directions of research and methods"], s. 92-93

Summaries, s. 94-97

Authors, s. 98-99

For authors, s. 100-101

SUMMARIES

Boglárka Koller

Trajectories of identity formation in the post-enlargement era. The Hungarian example

The economic, political and legal effects of enlargement were analysed extensively, but less were written about the changes it caused in peoples' minds, and how it influenced their collective identity formation. This paper aims to explore the main dynamics of collective identity formation in Central-, and Eastern Europe. The multiple models of identities are applied to describe the diverse and plural nature of collective identities of the region. The underlying theoretical assumption of the paper is that identity formation is an ‘ongoing socialization process' by which actors continuously internalize the values and norms of the community and acquire new loyalties. It is argued in the paper that there are unique characteristics of collective identity formation of this region, because of the followings: Firstly, parallel to gradually learning the role of full members of the Union,countries like Hungary are still in the ‘extended transitional period' of post-communism, which seems to result in increasing number of anomalies in social environment of democracy. Secondly, the self-understanding of EU itself has undergoing a radical change recently. Differentiated integration is intensively reshaping the EU, which is becoming a multiple polity with various circles of members participating in different policy areas that result in a constant redefinition of inner and outer boundaries of the community. Furthermore, the failure of the Western-European socio-economic model causes fractions in European self-image too. Finally, in Central-, and Eastern European countries, the ruling national elites have a key role in providing an adequate ‘imagination of nation', in which role they often malfunction. This argument is supported by Hungarian examples of the recent past by using the theoretical distinction of civic-ethic modes of identity formation.

Sergiy Gerasymchuk

Europeanisation, Russian neighbourhood policy and their impact on civil society development in Eastern Europe

Civil society and the process of democratisation played a very important, if not crucial role in the collapse of Soviet Union and further development of the new independent states. No less important was the input of civil society actors during the so-called ‘colour revolutions' in the post-Soviet states. However, quite often the dialogue between those involved in civil society activities in Eastern European states with their Western counterparts was affected by misunderstandings rooted in different approaches towards the role of civil society in the East and in the West. In this paper, based on secondary data analyses as well as interviews with the representatives of CSOs in Ukraine and Moldova, I will focus on the process of building civil society in Ukraine after the collapse of Soviet Union, analyse the different segments of civil society and their interaction with the donor structures, and emphasise the existing threats for the further development of civil society including those caused by the intensive impact of the Russian neighbourhood policy vs. Eastern Partnership.

Dariusz Niedźwiedzki

Europeans through the eyes of Polish pendulum migrants. Empirical case analysis

This paper will attempt to portray the image of the Europeans that emerged via the results of a survey conducted amongst pendulum migrants from the districts of Zwierzyniec and Tyszowce in the Lubelskie voivodeship. Generally one can distinguish five types of such image. First one bases on migrants' knowledge on the topic of the culture of the host country that is compared to Polish culture. Second type of narrative is an attempt to generalize the cultural clash on a national level, especially between Polish and host country culture. Third narrative of Europeans is an objectivised description of basic norms, behaviour, customs and traditions. Next depiction of Europeans is connected with values, characteristic of the cultural heritage of Europe and particularly of the axionormative aspect of the functioning of civic society. The final type of narrative has a unique character, namely the attempt to ponder the cultural differences between people on an individual level. In that paper I would like also consider these mentioned above types of narrative in a context of changes in pendulum migrants' identity.

Paweł Czubik

Contemporary usage of soviet institutional ideas in diplomatic and consular law - selected issues

The USSR played critical role in development of an international law; it was consequence of its imperial position and its ambition concerning the shape of the new postcolonial world. Many diplomatic and consular institutions has their roots in Soviet's ideas presented during preparatory works under Vienna Convention on Diplomatic Relations (1961) and Vienna Convention on Consular Relations (1963). The aim of this article is to describe and evaluate these particular institutions which were formed under the USSR influence and their follow up in today's world. Despite the Soviet normative influence is visible in a shape of particular norms, the practice does not care about existing limitations. In several cases the Soviet ideas were appreciated by countries, which did not, on the other hand realize the socialist system. The idea lives its own life despite the legal character of its creator.

Edyta Żyła

JakobReichmann - forgotten Europeans. Considerations of the publisher and writer about relationships Polish - Czech - German border at Cieszyn Silesia after World War I

This article aimsto present a Jakob Reichmann - German Jew, editor, owner of nine local newspapers, living in the early twentieth century in Cieszyn. In his newspaper columns presented images of people and Polish - Czech - German in Cieszyn Silesia after the First World War. The memory of this man did not survive the test of time, but the remainder of his articles, and newspapers - so precious and unique source of knowledge about that time.
Jakob Reichmann stressed the importance of close contacts between different cultures and nationalities of Cieszyn Silesia in his feuilleton. Lived here side by side, different nations (Poles, Czechs, Germany) and religion (Jews, Catholics and Lutherans). He knew that the awareness of common cultural heritage to better understand themselves and find their place in a multicultural Europe, showing that the boundary and "otherness," a neighbor in the future may lead to integration. Reichmann can be called a typical man of the border, local and cosmopolitan thinking globally. Wonderful feeling of indulgence he understood, he found in a multicultural, developing it. Has left a permanent mark of their existence in the area, trying to merge the Germans living in Cieszyn Silesia, combining their common vision.

Marta Hoffmann

The problem of Cyprus after World War II in the perspective of constructivism

Article concerns the problem of the Cypriot community, which can't cope with the conflict dividing Greek and Turkish Cypriots from Cyprus since its independence in 1960. The author examines the causes, course and expected results of this conflict from four different perspectives of science, consisting of a wider trend, called constructivism. The article contains the characteristics of the constructivist approach in the analysis of political reality by showing the complexity and specificity of the four main forms it may take: materialism, individualism, individualism and holism. Materialism looks for the causes of the conflict between Greeks and Turks in the geographical proximity of Cyprus to Turkey, idealism sees the relationship between community culture among the Greeks in Greece and Cyprus, which was revealed in the idea of Enosis. Individualism stresses the role of individuals such as Makarios III and Rauf Denktash in the development of the dynamics of conflict, and holism draws attention to the fact that the Greeks were on the island most, which gave them a more privileged position. The author also tries to tell the story of the conflict in the perspective of each of these four forms of constructivism. It also shows the different types of results that conflict can bring, from the impact on the Cypriot position towards the European Union and ending on the social structure on the island. Summary presents an analysis of constructivism in the perspective of other scientific trends as accurate and useful tool of analysis of political reality.

European Forum Special edition, vol. 1, Spring 2008

Narrators and narrations of Europe. Jacek H. Kołodziej (ed.)

Contents

Editor's note, p. 7-9.

Joanna Orzechowska: European identity at a crossroads, p. 11-29.

Krystyna Romaniszyn and Nikos Kokosalakis: The Nation, Europe and the European Union through the eyes of lay people, p. 31-44.

Dariusz Niedźwiedzki: Social Leaders and Civil Society, p. 45-73.

Rafał Willa: The European Union and the phenomenon of democratic deficit, p. 75-97.

Jan Wiktor Tkaczyński: The Influence of European integration on the Polish transformation. A balancing act, p. 99-111.

Jan Svorobovič: The Transition in Poland and Lithuania 1993-2006. A Comparative analysis, p. 113-126.

Karl Trybus: Opposing visions: travel writing and the representations of Spain, 1965-1985, p. 127-144.

Agnieszka Legut: Narrators and narratives of Polish diaspora: Poland's post–1989 policy towards its diasporic communities, p. 145-160.

Summaries, p. 161-167.

Notes for authors, p. 168-169.

SUMMARIES

Joanna Orzechowska: European identity at a crossroads

‘European identity' is a very popular expression, used in almost every European context. Yet, it is also quite a problematic phrase. The major difficulty with this concept derives from the fact that it refers to two peculiar categories, namely the idea of Europe and the notion of collective identities, neither of which is clearly defined. The main aim of this paper is therefore to present and systematize different approaches to the concept of European identity, with reference to the theory of collective identities and the practice of Europe. Resulting from this analysis, four different types of European identity are discussed and classified.

European identity is understood as either the identity of European Union, referring therefore to a real political, economic and territorial entity, or the identity of the European society, being thus related to some kind of social collective, i.e. some broadly-defined cultural category, with neither apparent nor fixed borders of its own. The constitutive elements of such identity are to be found in either the opinions, judgments and attitudes of the Europeans themselves, (and in this sense European identity is often referred to in many contemporary discussions, responding to the modern pressures of growing individuality) or in the symbolic culture of Europe, i.e. an identity perceived as the result of a long historical process of development. Whichever vision of European identity, the scope of its understanding differs, including or excluding different elements from its scope.

Rafał Willa: The European Union and the phenomenon of democratic deficit

The statement that the legal condition currently present in the European Union does not fulfil the hopes rested in it, is surely disputable. Undoubtedly, within the past several dozen years of the integration processes, many problems have arisen which are difficult to resolve by virtue of the solutions currently in place. Voices are increasingly heard that the European Union is facing a dilemma between the effectiveness and democraticity of decisive processes. It is difficult to show whether the reasons for this condition are faulty legal regulations and, perhaps more importantly, to what extent is it possible to improve this situation through changes in the Union's legislation. The dilemmas concern both the choice of theoretical conception on which the whole construct would be based, as well as the legal-organisational shape of the Union's structures. 

Setting aside the matter of the legal forms in which the integrative activities in Europe will be forged, their nature will remain unchanged. Coexistence in the embrace of the European Communities revolves around creating supranationality in the integrative processes, which remains in direct connection to the issue of national sovereignty. Joining the European Union does not fundamentally endanger the existence of the national state. On the contrary, thanks to integration it allows for a more complete and better realization of those tasks for which, in consequence of world economy being strongly globalised, the state is not able to provide an effective executive process. However, one ought not to forget about the proper protection of rights for the parts which participate in the integrative processes, and the means to do so is surely by the proper construction of the legal order, which, on the supranational level seems a difficult task.

It seems necessary to create a compromise system in European law, allowing for a clear guarantee of basic liberties and rights, but at the same time it must be flexible enough to allow further development of integrative processes while keeping an effective decisive process. These kinds of conditions are fulfilled thanks to basing cooperation in the European Union on the rule of subsidiarity. Its very important stipulation is to transfer decisions to a level as close to the citizens as possible, but also, in the case of difficulties with competence assignment, to the level of national state. Also, it leaves European structures enough freedom as well as competence to be able to guarantee the realization of aims and tasks for the integrative body.

Krystyna Romaniszyn and Nikos Kokosalakis: The Nation, Europe and the European Union through the Eyes of Lay People 

This article presents a comparative analysis of the interrelation of images and representations of Europe and the nation among ordinary Europeans – from Austria, the United Kingdom, the Czech Republic, Germany, Greece, Hungary, Italy, Poland and Spain. Analysis shows that the respondents represent a whole spectrum of attitudes towards the nation, Europe, the EU, and its enlargement. The majority hold an open and inclusive image of their own nation that gives room for appreciation of other Europeans and their countries or "Europe", as they frame it. A handful of the respondents even present themselves as "Eurocentric". There were also Euro-sceptics among the respondents whose attitude seemed to arise out of their conviction of the power asymmetries and the numerous kinds of exclusions present within the EU structures. 

The analysis has also demonstrated that Europe remains divided for many Europeans. Generally, they contrast one differentiated parts against each other, such as "Western Europe" against "Eastern Europe". Concurrently, and almost as a rule, they have equated "Europe" with the EU (and vice versa), either expressis verbis or by the common practice of the interchangeable use of the two notions. The basic characteristic, and the most praised value, associated by the respondents with the European Union has been economic safety. Next comes political safety. In this context the EU has been depicted as a peace protector. 

The European Union's enlargement has been viewed in a number of ways. The attitudes of the respondents from the then-EU member countries ranged from reluctant, to realistic and lukewarm, and to (cautious) invitation. Phrasing them respectively: "the accession countries are not ready, and in many respects are too distant and alien from us"; "the enlargement is an ongoing process, which brings opportunities"; "the process means a welcomed reunification of Europe". For respondents from the then-accession countries, integration with the EU was, generally, a costly necessity. Hence, on both sides a sober or realistic attitude and evaluation of the process have dominated. Only a handful viewed EU enlargement as an opportunity for co-operation in building a new Europe. However, the majority of the respondents, especially those from the EU15 countries, entertained dreams of a "new Europe" as a great, strong, and powerful union able to compete on the global socio-economic and political stage.

Dariusz Niedźwiedzki: Social Leaders and Civil Society

The transformation of the cultural sphere in Poland after 1989 has been far slower than the changes taking place in the sphere of legal regulations. Many people in rural areas need assistance in the process of cultural adaptation, a role which can be played by local elites. The emphasis of this paper is on the impact which local government leaders have on the reconstruction of social identity. Two communities which share the common feature of a potential for development in tourism are compared. In both the medium-sized village of Śladków Mały (Świętokrzyszkie voivodship) and the small city of Zwierzyniec (Lubelskie voivodship) this potential should have become the foundation for local development and should have led to the creation of a new identity which would allow success in the new, post-communist reality.

In Śladków in the 1990s, the owners of agrotourism farms co-operated on a regular basis, enabling all participants to satisfy their guests' expectations. Furthermore, the needs of tourists encouraged the local authorities to improve the infrastructure of the village, including improved telephone access, a civic water pump system and bicycle paths. Between 1996 and 2000, the number of participating farms multiplied four times while the number of overnight stays multiplied six times. The establishment and development of the agrotourism village changed the economic situation of the village diametrically.

The chairman of the village of Śladków was personally involved in this initiative. He was respected by the inhabitants and a genuine leader whose opinions were taken into consideration seriously. Thus, the first householders who were interested in agrotourism followed their leader's advice despite the fact that they had to overcome a certain hesitation. 

On the other hand, the location of Zwierzyniec and its natural and cultural beauty resulted in the emergence of private initiatives in tourism as early as 1974, even before the surrounding Roztocze National Park was established. This type of activity was adopted by many more inhabitants of the commune in the 1990s, resulting in resorts, hotels, camping centres and private rooms being offered. However, despite favourable conditions and resources, tourism did not become a driving force for local development. The answer can be found in the predominant type of interpersonal interactions, the role of local leaders and the specific identity dynamics of the inhabitants. 

Local leaders in Zwierzyniec seem helpless in the face of the new challenges. The community of Zwierzyniec is suffering from a ‘real socialism' hangover. The characteristic symptoms are a predominance of collective over individual thinking, limited interest in public affairs, nostalgia for the past, expectations of external intervention, and a valuing of collective equality over individual success.

Jan Wiktor Tkaczyński: The Influence of European integration on the Polish transformation. An attempt of balanceA balancing act

This article presents a multiple-aspect analysis of the systemic transformation of Central and Eastern Europe after 1989. The phenomena of political, commercial, and social changes in the countries which threw off the communist system have often been misleadingly explained in terms of a clear-cut scheme of historical processes which took place in well-defined periods, supposedly with defined beginnings and ends. Transformation, as a complicated and overlapping process requires us to study impulses and barriers, making ourselves aware of the fact that we are not only observers but also participants, in order to study the factors characterising the essence of transformation.

The author defines the transformation of Central and Eastern Europe as a process of systematic changes consisting in gradual (slower or faster) movement from the omnipotence of the state and the planned economy to a market economy and the democratic rule of law and civil society. Among many factors, the greatest historical impact was caused by the fall of the Soviet Block. The following changes in terms of their effects also embraced the essence of state sovereignty, which followed a path from regaining full subjectivity in international law to the status of shared sovereignty (collective) resulting from the nature of European integration.

In the following analysis, the author enumerates, on the one hand, ‘endogenous' factors constitutive to the fate of the transformations in Central and Eastern European countries, such as: geopolitical location, historical legacy, the level of economic development reached before 1989, the scale of reforms after 1989, the level of social acceptance, opposition against reforms and the level of political culture. On the other hand, ‘exogenous' factors, which result from the politics and norms of the European Union, would include: a stable democracy and the rule of law, a market economy, and an acceptance of the political goals of the European Union. The path which Central and Eastern European countries are travelling can be summed up with the motto ‘from transformation to integration'. Based on this analysis and a selection of statistical data which covers the state of the Polish economy and society after 1989, the author deals with selected myths about the transformation of Poland. These include the conviction that the main beneficiaries of the changes were liars and cheats, as well as the myth that high unemployment accompanies privatisation.

Jan Svorobovič: The Transition in Poland and Lithuania 1993-2006. A Comparative Analysis

This article presents an analysis of the Lithuanian and Polish economies in transition in the context of the accession of these two countries to the European Union. Its focus is a comparison of Lithuania and Poland at two points in time – at the beginning of the transition and at the present – as well as an assessment of whether their economic circumstances have improved during this period or whether, instead, the economies of these two countries are in a worse state now than at the beginning of the transition. 

Conditions in 1993 are compared with those in 2006. 1993 is the second year of the transition in Lithuania (macroeconomic indicators for earlier years are in rubles, which makes them practically impossible to analyze and compare with later indicators). 2006 was chosen because it is the most recent year for which data is available; it also affords the opportunity to analyse the state of the two economies two years after accession to the European Union. Data on major macroeconomic and social indicators was gathered from Eurostat and the Central Statistical Office of Poland.

The first section of the article is historical, it presents the initial situation in 1993. It describes the beginnings of the transition in Lithuania and Poland and presents the main macroeconomic and social indicators. The following section depicts the economies of the two countries at present and provides statistical data from 2006. Finally, the last section compares the two periods as well as describes the changes which have taken place and the prospects for the future development of Lithuania and Poland. Finally, the author attempts to answer the basic question posed in the article, namely whether the 14 years between 1993 and 2006 have seen an improvement in economic conditions in Lithuania and Poland. And the answer is definitely yes. Today, the economies of both countries are in incomparably better shape than they were in 1993. Inflation has been brought under control and GDP growth has been positive for over 10 years, remaining stable at high levels of 7% in Lithuania and 5% in Poland. Today, these two economies have established themselves and entered onto stable growth paths. Lithuania and Poland are members of the European Union, assuring them further growth and development.

Karl Trybus: Opposing visions: travel writing and the representations of Spain, 1965-1985

This paper seeks to explain what types of identities foreigners, especially English-speaking ones, have given Spain through their writings on travel and sojourn in the country. Visitors from North America and Northern Europe expected certain things when they arrived in Spain: both traditional Spanish culture and beautiful beaches, but many also wanted a modern highway systems that lead to beautiful sea-side resorts with numerous amenities. Visitors to Spain have been responsible for creating an identity for the country. This identity, which had been written about and disseminated throughout the English-speaking world, helped to create what Spain means to its visitors and to those interested in reading about the country. By investigating this identity in archival sources, one can see the roots of Spain's new image as a traveller's playground with many things to offer. This new identity for Spain, created by outsiders, was responsible for many of the representations and beliefs held by foreigners with regards to Spain to this day. The era of the 1960s to the 1980s created a new image of Spain and placed it closer to the English-speaking world due to visits by outsiders. 

This data is complimented with a discussion of how Spain used the needs of these tourists in order to change itself into something different. Even though Spain has benefited economically from this growth in tourism, the way in which it was represented in foreign tourist literature was responsible for changing Spanish identity and making it a different country.

Agnieszka Legut: Narrators and narratives of Polish diaspora: Poland's post–1989 policy towards its diasporic communities

Under globalisation processes, the nation-state is undergoing erosion while at the same time transnational actors, national diasporas, grow in importance. Taking the nation-state as a reference point for analysis seems nonetheless justified because it can cast light on the transformation of the ‘border-orders-identities' regime, in particular the changing nature of citizenship and national identity conceptions. This paper presents an outline of Polish policies after 1989 towards its diaspora communities and aims to show that the prevalent stance underlying the state's activity is based on the concept of primordial nationhood. The state's narrative of diaspora perceives the diaspora communities as an inherent part of the nation and unchanging national identity. The paper proposes that in reference to the Polish communities resident in the EU-15 such a stance signifies the existence of a conceptual gap as far as their official relations with the Polish state are concerned.